Kur presidenti i Këshillit Evropian, Charles Michel, tha më 28 gusht se BE-ja dhe Ballkani Perëndimor duhet të jenë plotësisht të përgatitura për zgjerim deri në vitin 2030, përgjigja nga Ballkani Perëndimor ishte jo aq entuziaste.
Kryeministrat e Shqipërisë, Malit të Zi dhe Serbisë përdorën të gjithë kohën e tyre në podiumin e Forumit Strategjik të Bled-it në Slloveni për të kritikuar BE-në.
Kryeministri shqiptar, Edi Rama, tha se shpresonte që komenti i Michel të materializohej në drejtim të disa hapave progresiv, por shtoi “jo sepse besoj se në vitin 2030 do të jemi në BE, të jem i sinqertë”.
Zgjerimi ka prekur agjendën politike brenda BE-së që kur pushtimi rus i Ukrainës tregoi qartë rëndësinë e unitetit evropian përballë kërcënimeve të jashtme të sigurisë.
BE-ja jo vetëm që i ofroi me shpejtësi Ukrainës dhe Moldavisë statusin e kandidatit – diçka që vende të tjera si Shqipëria pritën vite për ta arritur – por ndërmori gjithashtu hapin e shumëpritur të nisjes së negociatave të pranimit me Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut.
Rreziku që proceset e zgjatura të anëtarësimit çojnë në një zbehje të entuziazmit për anëtarësimin në BE në shtetet e mundshme anëtare – siç shihet tashmë më qartë në Serbi, ku më shumë njerëz tani duan të anëtarësohen në BRICS sesa BE.
Kështu, Michel komentoi nevojën për të demonstruar besueshmërinë e BE-së midis anëtarëve të mundshëm.
Ai theksoi gjithashtu nevojën që BE të përgatitet për zgjerim.
“Le të jemi të sinqertë: ne kemi përdorur ndonjëherë mungesën e përparimit të vendeve anëtare të ardhshme për të shmangur përballjen me gatishmërinë tonë. Tani duhet të hedhim një vështrim serioz në kapacitetin e BE-së për të pranuar anëtarë të rinj”.
Ballkani Perëndimor, histori më vete
Asnjë rajon tjetër përveç Ballkanit Perëndimor nuk ka shkallën e konflikteve aq sa mund të pengojnë shtetet e tij të anëtarësohen në BE.
Tre dekada më parë, luftërat shpërthyen duke lënë përçarje, të cilat nuk ekzistojnë në pjesë të tjera të Evropës Qendrore dhe Juglindore.
Pa dyshim që ka disa konflikte midis anëtarëve ekzistues të BE-së – siç është çështja e kufirit midis Kroacisë dhe Sllovenisë për Gjirin e Piranit.
Megjithatë, nuk ka asgjë në shkallën e çështjeve që po i pengojnë vendet e Ballkanit Perëndimor nga anëtarësimi në BE.
Më e dukshme prej tyre është situata e pazgjidhur mes Serbisë dhe Kosovës, e cila shpërthen në mënyrë sporadike në dhunë në shkallë të vogël – siç u pa më së fundi në përleshjet mes protestuesve serbë dhe forcave të rendit në pjesën e veriut të Kosovës.
Asnjë vend nuk do të jetë në gjendje të përparojë drejt anëtarësimit derisa marrëdhëniet e tyre të normalizohen.
Kosova ende nuk ka qenë në gjendje të sigurojë statusin e kandidatit pasi nuk është njohur si e pavarur nga pesë anëtarë të BE-së.
Megjithatë ka shumë të tjera.
Greqia e pengoi Maqedoninë e Veriut, një shtet kandidat që nga dhjetori 2005, nga fillimi i bisedimeve të anëtarësimit për vite me radhë pasi kundërshtoi emrin e vendit, në atë kohë “Maqedoni”.
Vetëm pasi politikanët në Shkup ranë dakord për të ndryshuar emrin në “Maqedonia e Veriut”, Athina hoqi kundërshtimet e saj.
Megjithatë, Maqedonia e Veriut e saporimëruar ende nuk ka qenë në gjendje të përparojë, pasi një tjetër anëtar i BE-së, Bullgaria, u fut më pas me kushtet e veta.
Qeveria në Shkup po përpiqet të realizojë ndryshime kushtetuese përmes parlamentit në mënyrë që të fillojë bisedimet e saj të pranimit.
Tani Shqipëria po përballet me kërcënime për të ndërprerë bisedimet e anëtarësimit nga Greqia, e cila kundërshtoi ndalimin e kryebashkiakut të qytetit shqiptar të Himarës për akuzat për blerje votash.
Politikanët në Athinë kanë kërcënuar se përparimi i Shqipërisë do të ngecë nëse Fredi Beleri nuk lirohet, ndërsa qeveria shqiptare këmbëngul se drejtësia duhet të marrë rrugën e saj.
Zvarritja e çështjeve të tilla dypalëshe në procesin e anëtarësimit në BE është shqetësuese – kur një çështje zgjidhet, është e paqartë nëse ose kur mund të shfaqet një tjetër.
Ka shumë çështje të tjera që mund të bëhen problematike.
Kroacia dhe Serbia janë përplasur periodikisht për ndjekjen penale të qytetarëve të njëra-tjetrës për krime lufte, me qeverinë kroate që paralajmëroi në vitin 2022 se mund të bllokojë bisedimet e anëtarësimit të Serbisë në BE.
Në një trashëgimi të historisë së tyre të përbashkët brenda Jugosllavisë, një mosmarrëveshje po shpërthen midis Kroacisë dhe Malit të Zi mbi pronësinë e anijes trajnuese Jadran të vitit 1933, e parë si simbolikisht e rëndësishme për të dy vendet.
Budapesti ka pasur më parë dallime me Kievin për të drejtat e pakicës së madhe hungareze në rajonin Transcarpathia të Ukrainës.
Duke mbetur prapa
Për më tepër, vendet e Ballkanit Perëndimor janë dukshëm më të varfra se edhe vendet më të varfra anëtare ekzistues të BE-së.
Të dhënat e Bankës Botërore tregojnë se PBB-ja mesatare për kapital në BE ishte 37 mijë e 149 dollarë në vitin 2022 edhe në nëntë shtetet më të pasura nga Ballkani Perëndimor, Evropa Lindore dhe Kaukazi, kjo shifër ishte nën 10 mijë dollarë.
Ekzistojnë gjithashtu çështje në lidhje me korrupsionin dhe sundimin e ligjit.
Indeksi i fundit i Perceptimit të Korrupsionit (CPI) i Transparency International për vitin 2022 zbuloi se Hungaria ishte vendi më i korruptuar i BE-së, në vendin e 77-të në indeksin e 180 vendeve.
Megjithatë, nga anëtarët aspirantë të BE-së, vetëm Gjeorgjia (vendi i 41-të) dhe Mali i Zi (65-ti) performuan më mirë se Hungaria.
Dy rrugë për të ndjekur
Që nga vala e madhe e pranimeve të shteteve kryesisht të Evropës Qendrore në vitin 2004, ka pasur shumë pak anëtarë të rinj të BE-së.
Nga rajoni i Evropës Juglindore, pasi Sllovenia ishte pjesë e asaj vale, Bullgaria dhe Rumania u bashkuan në 2007 dhe Kroacia në 2013.
Në të vërtetë, përvoja e Bullgarisë dhe Rumanisë e ka ngadalësuar procesin që atëherë, pasi shumë brenda unionit besojnë se ata u lejuan shumë shpejt.
Kjo çoi në krijimin e Mekanizmit të Bashkëpunimit dhe Verifikimit (CVM) posaçërisht për të dy vendet, për të monitoruar procesin e tyre në luftën kundër korrupsionit dhe, në rastin e Bullgarisë, krimit të organizuar.
Fakti që ata ende shihen si anëtarë më pak të denjë nga disa nga shtetet e tyre anëtare, vihet në pah nga dështimi i tyre i deritanishëm për t’u miratuar si anëtare të zonës pa kufij Shengen.
Anëtarët më të vjetër Polonia dhe Hungaria kanë qenë gjithashtu problematike pasi liderët e tyre të vetëquajtur joliberalë janë përplasur vazhdimisht me Brukselin për vlerat e bllokut.
Nga ana tjetër, Kroacia dhe Sllovenia ofrojnë një rrugë shumë më pozitive për t’u ndjekur. /Albanianpost.com
“BNEintellinews”
