Ndërsa ushtria izraelite vazhdon të bëjë presion ndaj paqeruajtësve të OKB-së për të braktisur Libanin jugor, komuniteti ndërkombëtar mbetet në dukje hezitues në reagimin e tij, duke e kthyer UNIFIL-in në një mision që duhet të qëndroj ose duhet të shkoj.
Ndërsa diplomacia amerikane kërkon zgjidhje të minutës së fundit për një armëpushim në Liban menjëherë përpara zgjedhjeve presidenciale, ushtria izraelite ka rritur presionin e saj kundër streheve të supozuara të Hezbollahut në Libanin jugor dhe Bejrut.
Të dielën, një buldozer i IDF-së shkatërroi një kullë vrojtimi të kontingjentit paqeruajtës të OKB-së UNIFIL në Marwahin, duke nxitur ministrat e mbrojtjes të G7 të shprehin “shqetësimin e tyre për të gjitha kërcënimet” ndaj sigurisë së saj dhe të rinovojnë mbështetjen e tyre për misionin “për të garantuar stabilitetin”. të Libanit”.
“IDF ka të ngjarë të përpiqet të detyrojë një tërheqje të forcave të OKB-së. Tërheqja e Helmetave Blu do të hapë rrugën për të ripushtuar atë territor pa praninë e elementëve të tretë si forcat e OKB-së, “tha për Euronews Enzo Moavero Milanesi, ish-ministër i Jashtëm italian dhe profesor i së drejtës së BE-së në Universitetin LUISS në Romë.
Ndër vendet evropiane, Franca, Gjermania, Italia dhe Spanja janë kontribuesit më të mëdhenj në Helmetat Blu. Të enjten e kaluar, një anije korvete gjermane rrëzoi një dron tepër ndërhyrës.
Kjo është arsyeja pse UNIFIL mbetet një element i rëndësishëm – nëse jo jetik – i pranisë së Evropës në Lindjen e Mesme dhe pse kryeqytetet evropiane mendojnë se do të jenë nën presion shtesë bazuar në atë që i ndodh.
“Debakli i UNIFIL mund të kthehet në një dështim të rëndë për Kombet e Bashkuara. Dhe në një farë mase, mund të jetë gjithashtu një dështim alarmant për Evropën, sepse kjo do të nënkuptonte thellimin e një konflikti tjetër shumë afër kufijve të saj”, tha Milanesi.
Rregullat e angazhimit: Një mur zjarri politik
Duke forcuar garnizonet e vogla që kanë qenë të pranishme që nga viti 1978, pjesa më e madhe e kontingjentit UNIFIL u vendos pas luftës së verës të vitit 2006 midis Izraelit dhe Hezbollahut.
Ata kishin për detyrë të monitoronin tërheqjen e ushtrisë izraelite dhe të koordinonin çarmatimin e Forcave të Armatosura Libaneze të Hezbollahut në rajonin midis Linjës Blu – kufirit midis Izraelit dhe Libanit – dhe lumit Litani.
Sipas Izraelit, është e qartë se Helmetat Blu nuk e kanë bërë punën e tyre siç duhet gjatë 18 viteve të fundit dhe nuk e kanë penguar Hezbollahun të grumbullojë arsenalin e tij raketor.
Forcat e OKB-së u vunë nën zjarrin e Hezbollahut gjithashtu në raste të ndryshme, veçanërisht kur përpiqeshin të parandalonin aktivitetet e tyre të paligjshme ushtarake në Libanin e Jugut.
Akuzat izraelite bazohen pjesërisht në fakte. Megjithatë, a është kjo një arsye e mirë për të qëlluar mbi Helmetat Blu dhe si duhet të sillen paqeruajtësit në rast të një sulmi ushtarak?
Misionet paqeruajtëse ushtarake të OKB-së zakonisht duhet të përballen me kontradiktat e mandateve të tyre të cilat kufizojnë në mënyrë drastike përdorimin e forcës përmes të ashtuquajturave rregulla të angazhimit, tha gjenerali francez Olivier Passot për Euronews.
“UNIFIL nuk është një mjet luftimi dhe nuk ka qenë në luftim që nga viti 1978. Dhe, në këtë rast, ai ka qëlluar rastësisht,” Passot, një ish-oficer me përvojë i UNIFIL në pushim dhe një studiues i asociuar në Shkollën Ushtarake Franceze. i Studimeve Strategjike (IRSEM), tha.
Passot tha se një reagim më i fortë, në këtë rast specifik, mund të kishte çuar në një konfrontim të hapur ushtarak midis ushtarëve të OKB-së dhe IDF-së, aka Tsahal.
“Për ushtarët e UNIFIL-it do të kishte për qëllim të përballonin sfidën e një operacioni të vërtetë luftarak kundër një kundërshtari si IDF. Dhe pastaj çfarë?”
“Ushtarët e UNIFIL-it nuk kanë as armatimin për këtë; ata kanë vetëm armë të lehta. Dhe nuk është pjesë e mandatit të tyre që të gjuajnë raketa antitank kundër vemjeve të një tanku Merkava,” shpjegoi ai.
Pavarësisht fuqive të kufizuara hakmarrëse, paqeruajtësit kanë hapësirë për të manovruar kur bëhet fjalë për mbrojtjen legjitime, tha Passot.
“Mbrojtja legjitime është e natyrshme në rregullat e angazhimit dhe lejon reagimin e menjëhershëm ndaj zjarrit. Vendimi merret në nivel drejtues të togave lokale. Ky është rregulli”, shpjegoi ai.
“Megjithatë, në fakt, kreu i togës duhet të mendojë. Të hezitojnë, pasi kanë frikë të provokojnë një incident politik; dhe do të shmangin të qëllojnë, edhe pse teorikisht kjo do të ishte e drejta e tyre e plotë.”
UNIFIL është një koalicion shumëkombësh i përbërë nga ushtarë nga 50 vende të botës.
Megjithatë, kur bëhet fjalë për operacionet tokësore, linja e komandës është kombëtare, sepse aktivitetet ushtarake zakonisht kryhen në nivel batalioni të mbikëqyrur nga komandanti i batalionit, një kolonel me të njëjtat shenja kombëtare dhe ushtarake si garnizoni që mori pjesë në incident.
“Nëse situata është më komplekse, komandanti duhet të raportojë te shefi i shtabit që është disa kilometra larg zonës së shkëmbimit të zjarrit. Dhe është shumë e mundur që shefi i shtabit dhe komandanti i përgjithshëm i UNIFIL-it t’i raportojnë Sekretarit të Përgjithshëm të OKB-së në Nju Jork”, tha Passot.
“Në fund të ditës, kjo procedurë i lë një iniciativë shumë të kufizuar komandantit taktik lokal”.
Të gjitha vendet e BE-së që janë pjesë e UNIFIL kanë marrëdhënie të përzemërta dhe të shkëlqyera me Izraelin. Pra, hapja e zjarrit ndaj IDF mund të kishte rezultate të padëshiruara politike.
Megjithatë, praktika e luftës ndonjëherë i detyron ushtarët të heqin çdo lloj pengese. Në disa raste, pozicionet e UNIFIL-it mund të konsiderohen nga izraelitët një lloj mbulesë e pavullnetshme për aktivitetet e milicive të Hezbollahut.
Sipas komandës së Tsahal-it, Hezbollahu ka ndërtuar tunele, strehë dhe bazat e lëshimit të raketave vetëm pak metra larg postave të UNIFIL.
“Të sulmosh Helmetat Blu janë akte që bien ndesh me frymën dhe shkronjën e dispozitave të Kombeve të Bashkuara”, tha Milanesi.
“Nëse mblidhen të gjitha provat që kërkohen për të provuar aktet e pavullnetshme ose të qëllimshme (sulmet ndaj UNIFIL), këto akte nuk janë në përputhje me rregullat e OKB-së. Në këtë rast OKB-ja mund t’i referohet juridiksionit të Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë.
Një rezolutë e OKB-së e vdekur në ujë?
Akuzat e ndërsjella midis Helmetave Blu dhe IDF kanë qenë të larta dhe kanë shkuar shumë përtej fushës së betejës.
Sipas Izraelit, Rezoluta 1701 ka dështuar t’i sigurojë Izraelit siguri kundër aktiviteteve ushtarake të Hezbollahut dhe është shndërruar në një lloj dokumenti ligjor të vdekur që i privon UNIFIL çdo legjitimitet ligjor ndërkombëtar për të vepruar në Libanin e Jugut.
Megjithatë, ekspertët nuk janë dakord.
“Veprimi konkret në terren duhet të vlerësohet rast pas rasti. Duhet të shikojmë rregullat specifike të angazhimit të paqeruajtësve dhe objektin e misionit të tyre. Dhe vetëm një pjesë e tretë mund ta bëjë këtë, jo fraksionet e përfshira drejtpërdrejt në konflikt”, tha Milanesi.
“Nuk ka gjë të tillë si një zgjidhje e trurit të vdekur. Edhe nëse nuk zbatohen, rezolutat e OKB-së mbeten detyruese. Arsyeja që UNIFIL-i të vazhdojë misionin e tij është se është një forcë ndërhyrëse. Vetëm OKB-ja dhe/ose qeveritë kombëtare mund të vendosin të tërheqin trupat.”
Roli i paqeruajtësve nuk ka të bëjë vetëm me shmangien e luftimeve të drejtpërdrejta me armikun. Ata gjithashtu raportojnë nga terreni tek komuniteti ndërkombëtar dhe sekretari i përgjithshëm i OKB-së, gjë që e bën misionin e tyre kryesisht mbledhjen e informacionit.
“Edhe nëse nuk është shkruar zyrtarisht në Rezolutën 1701, një lloj aktiviteti informativ lokal dhe i kufizuar është i nënkuptuar në tekstin e tij,” tha Javier Gonzalo Vega, profesor i së drejtës ndërkombëtare në Universitetin e Oviedos.
“Përveç kësaj, rezoluta ka qenë pjesërisht e paplotësuar dhe kjo i jep Izraelit justifikimin për të ndërhyrë”, tha ai për Euronews.
“Autoritetet libaneze duhet të marrin kontrollin e plotë të territorit të tyre për të përmbushur plotësisht angazhimet. Por kjo nuk ndodhi. Hezbollahu mbeti atje.”
Roli diskret i degës ndërlidhëse
Një funksion tjetër mjaft i rëndësishëm i UNIFIL-it është një funksion mjaft i panjohur, theksoi Passot.
“Dega e ndërlidhjes siguron komunikimin mes dy palëve, libanezëve dhe izraelitëve. Ata nuk flasin drejtpërdrejt me njëri-tjetrin. Ky funksion është jashtëzakonisht i rëndësishëm në fazat me intensitet të ulët të konfliktit. E ka shmangur qindra herë të ashtuquajturin përshkallëzim të paqëllimshëm të konfliktit”, shpjegoi gjenerali francez.
“Ndonjëherë, patrulla të vogla të dy palëve kanë kaluar pa dashje vijën blu. Dhe në anën libaneze ka shumë civilë që enden shumë afër vijës së kontaktit. Ushtarët e UNIFIL-it arrijnë atje, i ndalojnë këta njerëz dhe kontaktojnë homologët e tyre për të raportuar se nuk ka kërcënime të menjëhershme,” ilustroi ai.
Kjo nuk është hera e parë që misionet ushtarake të OKB-së kritikohen për mosefektshmërinë e tyre të supozuar në konflikte.
Gjatë luftës së Bosnjës 1992-1995, kontingjenti i UNPROFOR-it – i cili përfshinte trupa franceze, spanjolle dhe britanike – ishte objektiv i sulmeve të ndryshme nga palët ndërluftuese pa mundësinë për t’u hakmarrë për shkak të rregullave të angazhimit, kujtoi Passot.
“Ata donin të na bënin të besojmë se ishte kundërshtari i tyre ai që po na synonte. Ata depërtuan në linjat e armiqve për të qëlluar kundër nesh. Trupat franceze në aeroportin e Sarajevës ishin sistematikisht nën zjarr”, tha ai.
“Ishte më e vështirë në vitet 1990 për të zbuluar burimet e sulmeve. Ndonjëherë ishin snajperë, nganjëherë armë të rënda automatike, nganjëherë raketahedhës të vegjël,” përfundoi ai./euronews/
