Kur një shpërthim vullkanik varrosi qytetin antik të Pompeit , momentet e fundit të dëshpëruara të qytetarëve të tij u ruajtën në gur për shekuj.
Vëzhguesit shohin histori në suva të bëra më vonë nga trupat e tyre, si një nënë që mban një fëmijë dhe dy gra që përqafohen ndërsa vdesin.
Por provat e reja të ADN-së sugjerojnë se gjërat nuk ishin ashtu siç duken – dhe këto interpretime mbizotëruese vijnë nga vështrimi i botës së lashtë përmes syve modernë.
“Ne ishim në gjendje të kundërshtonim ose sfidonim disa nga narrativat e mëparshme të ndërtuara mbi mënyrën se si këta individë u gjetën në lidhje me njëri-tjetrin,” tha Alissa Mittnik nga Instituti Max Planck për Antropologjinë Evolucionare në Gjermani. “Ajo hap interpretime të ndryshme se kush mund të kenë qenë këta njerëz.”
Mittnik dhe kolegët e saj zbuluan se personi që mendohej të ishte nënë ishte në fakt një burrë që nuk kishte lidhje me fëmijën. Dhe të paktën një nga dy njerëzit e mbyllur në një përqafim – që prej kohësh supozohej se ishin motra ose nënë e bijë – ishte burrë. Hulumtimi i tyre u botua të enjten në revistën Current Biology.
Ekipi, i cili përfshin gjithashtu shkencëtarë nga Universiteti i Harvardit dhe Universiteti i Firences në Itali, u mbështet në materialin gjenetik të ruajtur për gati dy mijëvjeçarë. Pasi mali Vezuv shpërtheu dhe shkatërroi qytetin romak në vitin 79 pas Krishtit, trupat e varrosur në baltë dhe hi u dekompozuan përfundimisht, duke lënë hapësira ku ishin më parë. Kastet u krijuan nga boshllëqet në fund të viteve 1800.
Studiuesit u përqendruan në 14 gips që i nënshtroheshin restaurimit, duke nxjerrë ADN-në nga mbetjet e fragmentuara të skeletit që përziheshin me to. Ata shpresonin të përcaktonin seksin, prejardhjen dhe marrëdhëniet gjenetike midis viktimave.
Kishte disa surpriza në “shtëpinë e byzylykut të artë”, banesën ku u gjetën nëna dhe fëmija i supozuar. I rrituri kishte veshur një bizhuteri të ndërlikuar, për të cilën kishte emrin shtëpia, duke përforcuar përshtypjen se viktima ishte një grua. Aty pranë ishin trupat e një të rrituri dhe një fëmije tjetër që mendohej se ishin pjesa tjetër e familjes së tyre bërthamore.
Dëshmitë e ADN-së treguan se të katër ishin meshkuj dhe nuk kishin lidhje me njëri-tjetrin, duke treguar qartë se “historia që u rrotullua gjatë rreth këtyre individëve” ishte e gabuar, tha Mittnik.
Studiuesit gjithashtu konfirmuan se qytetarët e Pompeit vinin nga prejardhje të ndryshme, por kryesisht pasardhës nga emigrantët e Mesdheut lindor – duke nënvizuar një model të gjerë lëvizjeje dhe shkëmbimi kulturor në Perandorinë Romake. Pompei ndodhet rreth 150 milje (241 kilometra) nga Roma.
Studimi bazohet në kërkimet e vitit 2022, kur shkencëtarët renditën gjenomën e një viktime të Pompeit për herë të parë dhe konfirmuan mundësinë e marrjes së ADN-së së lashtë nga mbetjet njerëzore që ekzistojnë ende.
“Ata kanë një pasqyrë më të mirë të asaj që po ndodh në Pompei, sepse ata analizuan mostra të ndryshme,” tha Gabriele Scorrano nga Universiteti i Romës Tor Vergata, një bashkëautor i atij kërkimi i cili nuk ishte i përfshirë në studimin aktual. “Ne në fakt kishim një gjenom, një mostër, një goditje.”
Megjithëse mbetet shumë për të mësuar, tha Scorrano, të tilla penelata gjenetike po krijojnë ngadalë një pamje më të vërtetë të mënyrës se si njerëzit jetonin në të kaluarën e largët./AP/
