Asnjëri nga kandidatët presidencialë të SHBA-ve nuk duket si një vizionar i politikës së jashtme. Por zgjedhja e Kamala Harris për Tim Walz si kandidat i shton shanset, nëse ata fitojnë në nëntor, për një drejtim të ri për marrëdhëniet kino-amerikane – një përparim i barabartë me afrimin e Richard Nixon me Kinën 52 vjet më parë.
Pesëdhjetë vjet më parë këtë muaj, Richard Nixon dha dorëheqjen si president i SHBA-ve. Me të gjithë sytë drejt zgjedhjeve presidenciale të nëntorit, përvjetori ofron një rast për të shqyrtuar kontradiktat e qenësishme të lidershipit politik amerikan.
Abuzimet e Nixon-it me pushtetin ekzekutiv ishin në kontrast të fortë me arritjet e tij në politikën e jashtme. Si një antikomunist i shpallur, ai befasoi botën duke shkuar në Kinë në vitin 1972. Strategjia e trekëndëshit e Nixon-it izoloi efektivisht ish-Bashkimin Sovjetik, duke ndihmuar përfundimisht për t’i dhënë fund Luftës së Ftohtë.
A mund të ndodhë përsëri një zbulim i tillë? Përplasja e afërt e superfuqive midis Shteteve të Bashkuara dhe Kinës sigurisht që kërkon një tjetër përparim strategjik. Të dy vendet, të nxitura nga narrativa të rreme të drejtuara politikisht, janë në një kurs përplasjeje pa një platformë realiste. Nuk do të duhej shumë – një incident në ngushticën e Tajvanit ose në Detin e Kinës Jugore, ose një përshkallëzim i politikës së kontrollit të SHBA-ve – për të shkaktuar përshkallëzimin e konfliktit.
Donald Trump, nëse ai fiton në nëntor, duket se nuk ka gjasa të zgjidhë konfliktin SHBA-Kinë. Ashtu siç bëri në administratën e tij të parë, ai synon të udhëheqë me tarifa. Trump ka propozuar rritjen e tarifave amerikane për importet kineze në mes 50-60% pasi i kishte rritur ato gjatë administratës së tij të parë nga 3% në fillim të 2018 në 19% në 2020.
Ashtu siç ishte rasti me tarifat e mëparshme të Trump, kjo përpjekje do të rezultonte e kundërt. Si fillim, tarifat janë një taksë për eksportuesit kinezë që rrisin çmimet për konsumatorët amerikanë. Sipas hulumtimit të fundit nga Instituti Peterson i Ekonomisë Ndërkombëtare, kostot shtesë nga tarifat e reja të propozuara nga Trump do të ishin të paktën 1.8% e PBB-së, gati pesë herë ato të shkaktuara nga raundi i tij i parë i tarifave.
Së dyti, siç e kam argumentuar prej kohësh, tarifat ndaj Kinës nuk e zvogëlojnë deficitin e përgjithshëm tregtar për një ekonomi të SHBA-ve me kursime të shkurtra. Në vend të kësaj, ata e zhvendosin deficitin te prodhues të tjerë të huaj, kryesisht me kosto më të lartë.
Kjo është ajo që ndodhi pas tarifave fillestare të Trump: çekuilibri dypalësh me Kinën u tkurr, por deficitet në rritje me Meksikën, Vietnamin, Kanadanë, Korenë e Jugut, Tajvanin, Indinë, Irlandën dhe Gjermaninë ishin më shumë se kompensuese.
Kamala Harris, nga ana tjetër, duket se nuk ka ndërmend të rrisë paraprakisht tarifat. Por ajo duket e prirur të mbështesë doktrinën “oborr të vogël, gardh të lartë” të Joe Biden, të cilën presidenti kinez Xi Jinping e ka përshkruar si “përmbajtje, rrethim dhe shtypje e gjithanshme” e Kinës.
Kjo do të përfshinte një vazhdim të tarifave të Bidenit (kryesisht të bartura nga Trump), sanksione të synuara, së bashku me strategjitë e heqjes së rrezikut dhe të miqësisë. Ndonëse më pak agresive se mega-tarifat e mundshme të Trump, qasja kundër Kinës që Harris trashëgon nga Biden vështirë se do të çelte tensionet.
Dy kandidatët duket se kanë pikëpamje të ndryshme për Tajvanin. Në një intervistë në fund të qershorit me Bloomberg Businessweek, Trump theksoi një qasje më transaksionale për të mbrojtur Tajvanin kundër Kinës. Ai argumentoi se, si një premium sigurimi, “Tajvani duhet të na paguajë për mbrojtjen”.
Trump ka mbajtur më parë të njëjtin qëndrim – që vendet e pasura duhet të paguajnë për mbrojtjen e SHBA-ve – me Evropën, NATO-n dhe madje edhe Japoninë.
Unë nuk jam për një qasje mercenare ndaj politikës së jashtme amerikane. Por duhet të pranoj se taktikat e Trump mund të zhvendosin barrën e frenimit të Kinës nga SHBA-ve në Tajvan. Ky mund të jetë një zhvillim pozitiv, deri në atë masë sa të reduktojë tensionet e drejtpërdrejta mes dy superfuqive. Por do të ishte ende larg nga një recetë strategjike për zgjidhjen e konflikteve.
Ndërkohë që as Trump dhe as Harris nuk janë të predispozuar për t’i dhënë fund konfliktit SHBA-Kinë, ekziston një kthesë e mundshme që lë të kuptohet për një përparim të Nixonian me Kinën: Zgjedhja nga Harris e Guvernatorit të Minesotës, Tim Walz, si kandidat.
Ashtu si ish-presidenti amerikan George H.W. Bush, i cili shërbeu si Shef i Zyrës Ndërlidhëse të SHBA-ve në Pekin në vitet 1974-75, Walz ka një lidhje të veçantë me Kinën. Ai udhëtoi atje për herë të parë si mësues në vitin 1989, gjatë ngjarjeve tragjike në sheshin Tiananmen, të cilat formuan pikëpamjet e tij mbi ato që ai më vonë i përshkroi si tendencat “të pamendueshme” të Kinës. Walz madje zgjodhi të martohej më 4 qershor 1994, në pesë-vjetorin e tragjedisë së Tiananmenit.
Në dritën e kësaj përvoje, Walz u fokusua në çështjet kineze të të drejtave të njeriut ndërsa shërbeu si kongresmen nga 2007-19. Ai mbështeti një rezolutë që përkujton 20-vjetorin e qershorit 1989, si dhe veprimet e kongresit me dashamirësi ndaj aktivistëve kinezë, duke përfshirë Chen Guangcheng, Liu Xiaobo dhe grupe pro-demokracisë në Tibet dhe Hong Kong.
Por, përveç shqetësimeve të tij për të drejtat e njeriut dhe agresionin ushtarak kinez në Detin e Kinës Jugore, Walz ka theksuar gjithashtu rëndësinë e një marrëdhënieje të qëndrueshme SHBA-Kinë, duke argumentuar se dialogu është thelbësor dhe “absolutisht duhet të ndodhë”. Me fjalë të tjera, ai do të sillte një pragmatizëm që i mungon shumë qëndrimit gjithnjë e më sinofobik të Amerikës ndaj Kinës.
Nënkryetarët rrallë formësojnë iniciativa të mëdha politike. Por në këtë rast, pikëpamjet e Walz-it për Kinën rrisin shanset për një nismë të ngjashme me Nixon nga një administratë e Harris. Harris dhe Walz ndajnë shqetësime për të drejtat e njeriut në Kinë dhe tensionet e Detit të Kinës Jugore. Por ata njohin gjithashtu nevojën për t’u përballur me imperativin urgjent për një korrigjim kursi në një marrëdhënie të trazuar kino-amerikane.
Kjo perspektivë e nuancuar do t’i lejojë ata të ecin dhe të përtypin çamçakëz në të njëjtën kohë. Kjo do t’i inkurajonte ata që t’i jepnin përparësi ri-angazhimit në vend të gërmimit në thembrat e tyre në çdo pikë fërkimi në një marrëdhënie konfliktuale. Kjo është ajo që e liroi Nixon-in të linte mënjanë paragjykimet e tij ideologjike dhe të angazhohej me Kinën në vitin 1972. Walz mund të ndihmojë fare mirë në uljen e peshores për politikën e Harris për Kinën.
Shumë nga rrethanat e sotme gjeostrategjike janë jashtëzakonisht të ngjashme me klimën e Luftës së Ftohtë gjysmë shekulli më parë. Kush më mirë se një president i ri i zhytur në mendime amerikane për të zbutur një dinamikë të rrezikshme me një superfuqi tjetër dhe për të zhvendosur marrëdhëniet nga kundërshtare në konkurruese, nga përshkallëzimi i konfliktit në zgjidhjen e konfliktit?
Nën vëzhgimin e Trump dhe Biden, problemi i Kinës i Amerikës shkoi keq e më keq. Nëse Harris mbizotëron në nëntor, nuk duhet të jetë kështu.
Stephen S. Roach, një anëtar i fakultetit në Universitetin Yale dhe ish-kryetar i Morgan Stanley Asia, është autor i Unbalanced: The Codependency of America and China (Yale University Press, 2014) dhe Konflikti Aksidental: Amerika, Kina dhe Përplasja e Tregime të rreme (Yale University Press, 2022).
Artikulli është publikuar fillimisht në Project Syndicate
E drejta e autorit: Project Syndicate, 2024.
/Albanianpost.com
