Një grup ishujsh skocezë mund të ndihmojë në zgjidhjen e një prej mistereve më të mëdha të planetit tonë, sipas shkencëtarëve.
Ishujt Garvellach, në brigjet perëndimore të Skocisë, janë dëshmitarët më të mirë të hyrjes së Tokës në epokën e saj më të madhe të akullit, rreth 720 milionë vjet më parë, kanë zbuluar studiuesit.
Ngrirja e madhe, e cila mbuloi pothuajse të gjithë globin në dy faza për 80 milionë vjet, njihet si “Toka e Snowball”, periudhë pas së cilës u shfaq jeta e parë e kafshëve.
Të dhënat e ruajtura në shkëmbinjtë e Garvellachs janë të veçanta, pasi kanë mbetur të padëmtuara nga ngrirja e madhe, ndryshe nga pjesa tjetër e botës. Studiuesit shpresojnë se ishujt do të zbulojnë pse Toka u përfshi në një gjendje kaq ekstreme të akullt dhe pse kjo ishte e nevojshme për shfaqjen e jetës komplekse.
Shtresat e shkëmbinjve mund të konsiderohen si faqe të një libri historie – me çdo shtresë që përmban informacione mbi gjendjen e Tokës në të kaluarën e largët.
Por periudha kritike që çoi në Tokën Snowball mendohej se mungonte, pasi shtresat e shkëmbinjve u gërryen nga ngrirja e madhe.
Një studim i ri nga studiuesit në University College London ka zbuluar se Garvellachs kanë ruajtur të paprekur këtë periudhë të rëndësishme. Mund të jetë vendi i vetëm në Tokë që ka një regjistrim të detajuar mbi hyrjen e Tokës në një nga periudhat më katastrofike të saj, si dhe mbi shfaqjen e jetës së parë të kafshëve pas shkrirjes së “topit të borës” qindra miliona vjet më parë.
Në atë kohë, Skocia ndodhej në një vend krejtësisht tjetër, në jug të ekuatorit të Tokës, dhe kishte një klimë tropikale, derisa u përfshi nga akulli.
“Ne kemi kapur atë moment të hyrjes në një epokë akullnajore në Skoci që mungon në të gjitha lokalitetet e tjera në botë,” tha për BBC News Prof. Graham Shields nga University College London, i cili drejtoi studimin.
“Miliona vite kritike mungojnë në vende të tjera për shkak të erozionit akullnajor, por gjithçka është aty në shtresat e shkëmbinjve në Garvellachs.”
Ishujt në Hebridet e Brendshme të Skocisë janë të pabanuar, përveç një ekipi shkencëtarësh që punojnë në ndërtesën e vetmuar të ishullit kryesor, megjithëse aty ndodhen edhe rrënojat e një manastiri kelt të shekullit të 6-të.
Zbulimi u bë nga studenti i doktoraturës së Prof. Shields, Elias Rugen, dhe rezultatet e tij janë publikuar në Journal of the Geological Society of London. Elias është i pari që daton shtresat shkëmbore dhe i identifikon ato si të periudhës kritike që mungon në të gjitha formacionet e tjera shkëmbore në botë.
Zbulimi i tij e vendos Garvellachs në linjë për një nga vlerësimet më të larta në shkencë: “thumbi i artë” i vendosur në vende që përfaqësojnë rekorde më të mira të momenteve gjeologjike të ndryshimit të planetit. Megjithëse, për të shmangur hajdutët, thumbi nuk është në fakt prej ari.
Elias ka shoqëruar disa herë në vendin e shkëmbinjve shumë nga gjyqtarët e majës së artë, të njohur zyrtarisht si anëtarë të “nënkomisionit kriogjenian”, për të mbështetur çështjen e tij.
Faza tjetër është të lejohet komuniteti më i gjerë gjeologjik të shprehë ndonjë kundërshtim ose të sugjerojë një kandidat më të mirë. Nëse nuk ka kundërshtime, atëherë vendimi mund të merret vitin e ardhshëm.
Ky çmim do të rriste profilin shkencor të vendit dhe do të tërhiqte fonde të mëtejshme kërkimore./BBC/
