Në përgjigje të sfidave në rritje të sigurisë, vendet e NATO-s po përpiqen të rekrutojnë dhe mbajnë më shumë elementë shërbimi, aktivë dhe rezervë.
Aleanca po përpiqet madje t’i bëjë nga ana tjetër formacionet e saj gjithnjë e më të ndërveprueshme dhe shumëkombëshe.
NATO nuk ka injoruar aspak potencialin e rezervave. Shumë vende, veçanërisht ato me rekrutim, kanë rezerva të mëdha kombëtare.
Finlanda, për shembull, ka vetëm 24 mijë personel aktiv, por mund të arrijë 280 mijë ushtarë gjatë kohës së luftës falë rezervave të saj aktive.
Vendi më i fundit nga Aleanca e Atlantikut të Veriut që mesa duket do të zbulojë potencialin e forcave rezervë do të jetë Shqipëria.
Këshilli i Ministrave miratoi të mërkurën një projektligj lidhur me organizimin dhe funksionimin e Forcës Rezerviste.
Kriter për personelin rezervist do të jetë që shtetasi të mos ketë dënime penale dhe të jetë brenda moshës së caktuar (deri 50 vjeç për ushtar, deri 55 vjeç për nënoficer dhe deri 60 vjeç për oficer).
Ushtaraku merr gradën e mëparshme në aktivizim, ndërsa ata pa shërbim aktiv fillojnë me gradën e parë.
Shërbimi ushtarak rezervist zgjat nga 14 deri në 45 ditë në vit, me mundësi zgjatjeje për operacione të caktuara.
Forcat rezerviste gëzojnë të drejtat e ushtarakëve aktivë dhe kanë të drejtën e ruajtjes së vendit të punës gjatë shërbimit.
Ministri i Mbrojtjes dhe Shefi i Shtabit të Përgjithshëm kanë detyra specifike për organizimin dhe funksionimin e shërbimit.
Disa kategori si deputetët, gjyqtarët dhe ata në studime jashtë vendit përjashtohen nga shërbimi.
Titullari i institucionit, Pirro Vengu zbuloi se fondi fillestar i llogaritur për forcën rezerviste në buxhetin e ardhshëm do të jetë tetë milionë euro.
Ideja e autoriteteve të Mbrojtjes është ai i maksimizimit të forcave deri në 2 mijë e 100 rezervistë, pra 20 për qind e Forcave të Armatosura të jenë të përbëra nga forcat rezervë.
Në vitin 2030, Forca Rezerviste do të ketë një kosto vjetore prej 15.5 milionë euro, ku angazhimi financiar përfshin jo vetëm pajisjen, stërvitjen, akomodimin por edhe pagesën ditore sipas misioneve.
Në vitin 2025, buxheti i Forcave të Armatosura do të jetë 52.7 miliardë lekë, shumica e të cilës përbëhen nga investime kapitale dhe jo shpenzime, vërejti më tej zyrtari shqiptar.
Një histori e largët
Koncepti i forcave rezervë daton që nga praktikat e lashta ushtarake.
Në Romën e lashtë, ushtria romake shpesh përdorte trupa rezervë.
Në legjionet romake, ushtarët që nuk ishin aktualisht të përfshirë në betejë mund të mbaheshin si rezerva për të shfrytëzuar mundësitë ose për të përforcuar linjën gjatë një lufte.
Gjatë periudhës mesjetare, feudalët mbajtën një varg kalorësish dhe luftëtarësh, të cilët mund të thirreshin si rezervë kur ishte e nevojshme.
Këto forca ishin shpesh milici lokale të ngritura në kohë lufte.
Përdorimi i rezervave u bë më sistematik gjatë Luftërave Napoleonike (1803–1815).
Napoleon Bonaparte punësoi trupa rezervë për të mbështetur ushtrinë e tij kryesore, duke e lejuar atë të përshtatet me kushtet e fushës së betejës dhe të ruajë fleksibilitetin.
Dy Luftërat Botërore panë zyrtarizimin e forcave rezervë në shumë vende. Kombet krijuan komponentë të strukturuar rezervë për të shtuar forcat e rregullta, të cilat ishin jetike për mbajtjen e operacioneve ushtarake në shkallë të gjerë.
Në shekullin e 20-të, shumë vende zhvilluan degë specifike të forcave rezervë, duke i integruar ato në strategjitë kombëtare të mbrojtjes dhe duke siguruar mobilizim të shpejtë në kohë krize.
Situata në NATO
Vendet e NATO-s përgjithësisht mbajnë forcat rezervë si pjesë e strukturës së tyre ushtarake.
Këto rezerva mund të mobilizohen për të mbështetur forcat e rregullta të armatosura gjatë kohërave të krizës ose konfliktit.
Shtetet e Bashkuara kanë një komponent të madh rezervë, duke përfshirë Rezervën e Ushtrisë, Rezervën e Marinës, Rezervën e Forcave Ajrore dhe Rezervën e Trupave Detare.
Forcat e Armatosura Kanadeze përfshijnë Rezervën Primare, e cila përbëhet nga ushtarë me kohë të pjesshme, të cilët mund të thirren në detyrë aktive.
Mbretëria e Bashkuar ka Rezervën e Ushtrisë, Rezervën Detare Mbretërore dhe Rezervat e Forcave Ajrore Mbretërore, duke ofruar personel të trajnuar për dislokim.
Bundeswehr-i (Forcat e Armatosura të Gjermanisë) ka një forcë rezervë të njohur si Reservisten, e përbërë nga ish-personel aktiv në detyrë.
Franca mban një forcë rezervë brenda Forcave të Armatosura Franceze, duke përfshirë rezervat operative dhe qytetare.
Forcat e Armatosura italiane kanë një sistem rezervë që përfshin komponentë vullnetarë dhe të detyrueshëm.
Forcat rezervë të Spanjës, të njohura si Rezervat dhe Trupat Vullnetare, mbështesin ushtrinë e rregullt.
Në Poloni, Forcat e Armatosura kanë një sistem të forcave të mbrojtjes territoriale që përfshin rezervistë.
Forcat e Armatosura Norvegjeze përfshijnë një komponent rezervë që mbështet forcat e rregullta gjatë operacioneve.
Holanda ka një komponent rezervë që përfshin si një rezervë vullnetare ashtu edhe një rezervë të rregullt.
Turqia ka një sistem rezervë gjithëpërfshirës që përfshin shërbimin vullnetar dhe të detyrueshëm.
Shumë vende të tjera të NATO-s gjithashtu kanë forca rezervë, duke përfshirë shtetet baltike, vendet nordike dhe vendet e Evropës Lindore.
Më në detaje
Raportimet e fundit theksojnë rëndësinë e forcave rezervë në Forcën e Reagimit të NATO-s (NRF).
NRF-ja, e cila përfshin trupa të rregullta dhe rezervë, është theksuar si një komponent kyç në rritjen e aftësive të reagimit të shpejtë të NATO-s, veçanërisht në dritën e rritjes së kërcënimeve të sigurisë.
Prezenca e Përparuar e Përmirësuar (eFP) në Evropën Lindore shpesh mbështetet te rezervistët nga vende të ndryshme anëtare për të mbështetur grupet e betejës shumëkombëshe.
Konflikti i vazhdueshëm në Ukrainë e ka shtyrë NATO-n të rivlerësojë aftësitë e saj rezervë.
Shumë studime fokusohen në mënyrën se si vendet e NATO-s mund të përdorin më mirë forcat rezervë për t’iu përgjigjur kërcënimeve hibride, duke theksuar trajnimin dhe ndërveprueshmërinë midis njësive rezervë aleate.
Analizat sugjerojnë se NATO po i shikon gjithnjë e më shumë rezervat si thelbësore për përshtatjen strategjike afatgjatë.
Kjo përfshin nevojën për ushtrime të rregullta stërvitore që përfshijnë rezerva për të siguruar gatishmërinë dhe kohezionin gjatë krizave.
Sipas nismës NATO 2030, ka një fokus në forcimin e mbrojtjes kolektive, e cila përfshin rritjen e aftësive rezervë. Studimet theksojnë nevojën për investime më të mëdha në trajnime dhe burime për njësitë rezervë.
Një analizë e dy autorëve të RAND-it, Stephen Dalzell dhe Paul Cormarie, sugjeron se aktualisht shumica e politikave rezerviste janë me interes kombëtar.
“Është e pazakontë që rezervistët e forcave të ndryshme kombëtare të takohen dhe të stërviten së bashku. Shpesh, komponentët rezervë nëpër forca të ndryshme të NATO-s karakterizohen nga rrugë të ndryshme karriere, trajnime dhe struktura”, vërejnë ata.
Sipas tyre, me mjedisin e përkeqësuar të sigurisë, disa anëtarë evropianë të NATO-s po rikthejnë rolin e rëndësishëm operacional që luajnë rezervat në parandalimin e integruar, duke e parë gjithashtu Ukrainën si një shembull të rëndësisë së vazhdueshme të rezervave strategjike.
