Kancelari gjerman, Olaf Scholz, u ka kërkuar partive kryesore që të mos i japin mbështetje partisë së ekstremit të djathtë Alternativa për Gjermaninë (AfD), e cila fitoi një fitore të madhe në shtetin lindor të Turingisë në zgjedhjet rajonale të së dielës.
Rezultati i jep të djathtës ekstreme fitoren e saj të parë në zgjedhjet e parlamentit shtetëror që nga Lufta e Dytë Botërore.
AfD doli gjithashtu e dyta afër në zgjedhjet e tjera të mëdha shtetërore të së dielës, në shtetin fqinj më të populluar të Saksonisë.
AfD është cilësuar si ekstremiste e krahut të djathtë si në Turingi ashtu edhe në Saksoni. Björn Höcke, lideri i AfD-së në Thuringia, është gjobitur më parë për përdorimin e një slogani nazist, megjithëse ai mohon ta bëjë këtë me vetëdije.
Të hënën, Scholz u kërkoi partive të tjera që të bllokojnë AfD-në nga qeverisja duke mbajtur një të ashtuquajtur mur zjarri kundër saj.
“Të gjitha partitë demokratike tani janë thirrur të formojnë qeveri të qëndrueshme pa ekstremistë të krahut të djathtë,” tha ai, duke i quajtur rezultatet “të hidhura” dhe “shqetësuese”.
Bashkëkryetarja e AfD Alice Weidel tha se votuesit në Turingi dhe Saksoni i kishin dhënë partisë së saj një “mandat shumë të qartë për të qeverisur”.
Ajo u kërkoi partive të shpërfillnin thirrjen e z. Scholz për të ndërtuar koalicione qeveritare pa AfD dhe tha se duke bërë një gjë të tillë do të “minonte pjesëmarrjen demokratike të pjesëve të mëdha të popullsisë”.
“Firewall-et janë jodemokratike,” shtoi zonja Weidel.
Pa mbështetjen e partive të tjera, AfD nuk mund të qeverisë në Turingi. Partia e dytë më e madhe, CDU konservatore, e ka bërë të qartë se nuk do të marrë në konsideratë qeverinë me të djathtën ekstreme.
Matematikisht, pra, konservatorët do të kenë nevojë për mbështetje nga partitë në të majtë për të formuar një shumicë.
Ata kanë refuzuar më parë të punojnë me Die Linke të krahut të majtë, që do të thotë se mund t’u duhet të shikojnë BSW-në e populistes së majtë më radikale Sahra Wagenknecht për të formuar një koalicion qeverisës – një opsion i pakëndshëm për shumë brenda CDU-së.
Z. Höcke, kandidati kryesor i AfD-së në Turingia ka sugjeruar se kishte shumë votues të CDU-së që do të ishin të lumtur nëse do të punonin së bashku.
Në çdo rast, me mbi 30% të votave AfD ka një të ashtuquajtur “pakicë bllokuese” – që do të thotë se do të jetë në gjendje të ndalojë emërimin e gjyqtarëve të rinj apo çdo ndryshim kushtetues.
Çdo koalicion që shfaqet ka të ngjarë të jetë shumë i paqëndrueshëm.
Në Saksoni, konservatorët fituan 42 vende, pak përpara AfD me 41, ndërsa partia e Sahra Wagenknecht është e treta me 15 vende.
Në Turingi, Partia Social Demokratike (SPD) e z. Scholz fitoi vetëm gjashtë vende, me asnjë për partnerët e tij të koalicionit, të Gjelbrit dhe FDP-në liberale. SPD ia doli keq edhe në Saksoni, ku doli e pesta.
Zgjedhjet nënvizuan jopopullaritetin e koalicionit qeverisës “semaforik” të Gjermanisë, i quajtur kështu për shkak të ngjyrës së kuqe, të verdhë dhe të gjelbër të partisë.
Secila nga tre partitë qeverisëse bëri keq, që do të thotë se ata do të luftojnë këndin e tyre në koalicionin kombëtar edhe më me vendosmëri.
Tashmë figurat kryesore brenda secilës parti thonë se duhet të mbrojnë vlerat e tyre. Kjo ka të ngjarë të çojë në më shumë përçarje brenda qeverisë kombëtare. Ministrat thonë se nuk do të prishin koalicionin dhe do të rrëzojnë qeverinë – por fakti që ata po e thonë këtë fare është një shenjë se sa të vështira janë gjërat brenda koalicionit.
Zonja Weidel tha se njerëzit “votuan jashtë” koalicionin dhe i bëri thirrje z. Scholz dhe partnerët e tij që “të paketojnë valixhet dhe të lirojnë karriget e tyre, sepse votuesit duan një qeveri tjetër, ata duan një politikë tjetër”.
Çështja më e madhe për votuesit e AfD-së të dielën ishte emigracioni, dhe në veçanti çështja e refugjatëve dhe azilit.
Edhe pse AfD është ende e bllokuar nga pushteti qeveritar si në rajone ashtu edhe në nivel kombëtar, partia ka një ndikim në politikën kryesore.
Kur AfD hyri në Bundestag në Berlin në vitin 2017, kritikët thonë se retorika e tyre e ashpër anti-migrante e ashpërsoi debatin.
Disa besojnë se diskursi në politikë dhe media është bërë më agresiv dhe lideri i CDU-së Friedrich Merz akuzohet se ka përbuzur retorikën e AfD-së.
Sido që të jetë, për të rifituar votuesit e AfD-së, partitë kryesore po flasin më ashpër për çështje si migrimi dhe po ndërmarrin masa për ta bërë më të lehtë dëbimin e azilkërkuesve, kërkesa e të cilëve është refuzuar.
Kryetarja federale e organizatës ombrellë të komuniteteve turke në Berlin, Aslihan Yesilkaya-Yurtbay, tha se rezultatet e zgjedhjeve ishin “tronditëse dhe të frikshme”. Ajo shtoi se shumë të rinj të brezit të saj tashmë po planifikojnë të largohen nga Gjermania.
“E ardhmja në këtë vend për qytetarët me prejardhje migrimi po vihet në pikëpyetje”, tha ajo.
AfD gjithashtu dëshiron të ndalojë furnizimet me armë në Ukrainë, siç bën BSW e Sahra Wagenknecht.
Rreth pesë milionë gjermanë në lindje kishin të drejtë të votonin të dielën.
Një shtet i tretë lindor, Brandenburgu, do të votojë pas tre javësh dhe megjithëse AfD është përpara në sondazhet e opinionit, socialdemokratët dhe konservatorët janë vetëm disa pikë prapa./BBC/
