Evropianët kurrë nuk e pranuan me të vërtetë George W. Bush-in, pikëpamjet konservatore të të cilit, shumica prej tyre i konsideruan jo tërheqëse.
Ata disi u ngrohën në janar 2017, kur, tetë vjet pas largimit nga detyra, u bënë publike përshtypjet e tij për një fjalim të një presidenti tjetër pasues.
Pak a shumë, ashtu e kujtonin edhe evropianët fjalimin e zhurmshëm të Donald Trump atë ditë janari.
Kur manjati i kthyer në president dështoi të rizgjidhej në vitin 2020, lehtësimi mes evropianëve ishte i dukshëm.
Në vitin 2024, frika se ata mund të durojnë një periudhë tjetër të Trumpizmit është shtuar.
Përpjekjet e paqarta dhe të vonuara për të “izoluar Trump nga Evropa” kanë dështuar.
Liderët evropianë vetëm po shpresojnë që ai të mos zgjidhet.
Një fitore e Trump nuk është gjë e sigurt; sondazhet sugjerojnë se votimi në 5 nëntor është i ngushtë.
Cilido qoftë rezultati i tyre, zgjedhjet do të kenë rëndësi para së gjithash për amerikanët.
Por evropianët mund të mendojnë se janë në vendin e dytë.
Nëpërmjet NATO-s, Amerika është garantuesi i sigurisë së kontinentit. Amerika dhe Evropa ndajnë marrëdhëniet më të mëdha tregtare në botë, me mallra dhe shërbime me vlerë mbi 1 trilion dollarë që qarkullojnë mes tyre çdo vit.
Së bashku, ata përbëjnë pjesën më të madhe të “Perëndimit”, një nocion i paqartë i normave globale, mishërimi i të cilit është Bashkimi Evropian.
Të kesh në Shtëpinë e Bardhë një president që i mendon aleancat e sigurisë si raketa mbrojtëse nuk është kurrë ideale.
Të kesh një të tillë në detyrë ndërkohë që Ukraina është ende në luftë, ekonomia evropiane është e brishtë dhe liderët e saj janë të përfshirë në politikën e brendshme, e bën atë edhe më të padëshiruar.
A do të ishte vërtet kaq e keqe një dozë e dytë e Trump?
Një mendim i kundërt, i dëgjuar rrallë herë në qarqet e BE-së, është se përballja e tij e parë në detyrë e tronditi Evropën duke e bërë një vend më të mirë.
Në frontin ekonomik, tarifat selektive që Trump vendosi mbi importet ishin irrituese – por ai ndihmoi firmat evropiane të shesin edhe më shumë sende përtej Atlantikut.
Kërcënimet e paqarta se Amerika do të tërhiqej nga NATO (presidenti i Francës, Emmanuel Macron, shkoi aq larg sa e shpalli atë të vdekur nga truri) rezultuan në një rritje shumë të nevojshme të shpenzimeve të mbrojtjes.
Paralajmërimet e përsëritura të Trump se Gjermania ishte e varur në mënyrë të rrezikshme nga gazi rus për energjinë e saj dhe për afrimin me Kinën, u injoruan me kujdes në Berlin, por tani janë fakte.
Ndoshta, disa shpresojnë, se një dozë e re e Trumpit do ta shtynte Evropën në një vend edhe më të mirë.
Nuk ka gjasa.
Shqetësimi i parë është Ukraina.
Ndryshe nga tetë vjet më parë, Amerika nuk po mban vetëm angazhimet historike të sigurisë, por po ndihmon në mënyrë aktive Ukrainën në një luftë që shumë evropianë e shohin si një pararendës për zgjerimin e mëtejshëm rus.
Megjithatë, Trump premton t’i japë fund luftës “brenda 24 orëve”, me sa duket me kushte që do të favorizonin Kremlinin.
A do ta pranonte ai zgjerimin e anëtarësimit në NATO të Ukrainës si pjesë e një marrëveshjeje të supozuar paqeje, që shumë mendojnë se do të jetë e nevojshme?
A do të tregonte një garanci e tillë, duke pasur parasysh zakonin e Trump për të denoncuar aleancën si një marrëveshje të keqe për Amerikën?
Në mandatin e parë të Trump, ai u mbështet në një grup këshilltarësh me përvojë, të cilët i zbutën idetë e tij më të egra.
Jo këtë herë.
Pengesa e dytë është marrëdhënia ekonomike.
Evropa ka një suficit të madh tregtar me Amerikën, i njohur në gjuhën Trump si “vjedhja e vendeve tona të punës”.
Ekonomia amerikane ka grumbulluar edhe më shumë gjëra të prodhuara nga evropianët.
Kjo thekson anën negative nëse Trump kufizon importet (ai ka thënë se dëshiron tarifa të përgjithshme deri në 20%).
Fërkimet tregtare, veçanërisht me Kinën, të cilat u ndezën nga Trump dhe më pas u nxitën nga pasardhësi i tij, Joe Biden, e kanë vënë Evropën në një vend edhe më të keq.
Ndërsa eksportet kineze në Amerikë janë frenuar, disa kanë gjetur rrugën e tyre drejt BE-së ende të hapur.
Tani po fillon një luftë tregtare në atë front; më 4 tetor BE ratifikoi tarifat deri në 45 % për automjetet elektrike kineze.
Nëse Trump fiton, prisni shumë më tepër të njëjtën gjë. /The Economist/Albanian Post/
