“Mandati i dytë i Trump është më i rrezikshëm se i pari, sepse qytetarët e dinin se kush ishte ai. Dhe gjithsesi votuan për të. Sot Shtetet e Bashkuara janë bërë vendi kryesor që eksporton mjete që shkatërrojnë demokracinë”.
Ian Bremmer, analist gjeopolitik dhe president i Eurasia Group, mbërriti në Davos për Forumin Ekonomik Botëror disa orë më parë.
Koha e mjaftueshme për të pirë një pije, për të bërë një zbulim të shpejtë brenda Qendrës së Kongresit dhe ai është gati të bëjë një bilanc të ditës së inaugurimit të presidentit të 47-të të Shteteve të Bashkuara.
Bremmer gjithashtu ngre shqetësime për rolin e Elon Musk, pronarit të Tesla dhe SpaceX.
“Ai po merr shumë pushtet”.
A jemi gati për një mandat të dytë për Donald Trump?
Do të jetë shumë e rëndësishme për Shtetet e Bashkuara. Të kemi parasysh se ai jo vetëm fitoi votën popullore, por fitoi me të gjithë qytetarët që e dinin saktësisht se kush ishte dhe çfarë përfaqësonte. Dhe le të kujtojmë se ai u fajësua dy herë.
Ai është dënuar për krime të rënda dhe e ka bërë të qartë se nuk ka interes të promovojë një rend global të udhëhequr nga SHBA apo sundimin e ligjit. Ai ishte i qartë: asnjë nga këto gjëra nuk do të jetë prioritet.
Dhe ai fitoi në votime.
E saktë. Dhe ai fitoi zgjedhjet. Ajo që po dërgohet është një mesazh shumë domethënës. Rendi i pas Luftës së Ftohtë, i udhëhequr nga Amerika ka përfunduar. Kjo është epoka G Zero, ku çdo vend shkon në rrugën e vet.
Mendova se po vinte, dhe ja ku jemi. Është pothuajse ironike që ne po flasim për këtë pikërisht këtu në WEF. Forumi ka vazhduar për dekada, njerëzit mblidhen dhe të gjithë e kanë marrë si të mirëqenë se rendi global i udhëhequr nga SHBA do të vazhdojë dhe do të vazhdojë. Por pakkush ka punuar për ta ruajtur atë. Tani ky bilanc është zhdukur.
Çfarë vjen prej saj?
Ne do të duhet të jetojmë me diçka shumë më të rrezikshme dhe do të duhet të lëvizim për të krijuar një rend të ri. Duhet të fillojmë me mbrojtjen. Si e mbroni një vend? Në mënyrë aktive apo pasive?
Trump foli për një kupolë të hekurt.
E mbani mend kur Trump foli disa herë për Murin për të mbrojtur kufirin amerikan nga imigrimi nga Meksika? Këtu më duket një fjali e ngjashme. Sigurisht, ju mund të mbroni disa qytete më të mëdha, por një Kube e Hekurt në SHBA nuk do të funksiononte. Mund të jetë e dobishme për Izraelin, pikërisht. Por nëse marrim Ukrainën, është shumë e madhe për t’u mbrojtur nga një mburojë e tillë. Problemi është tjetër.
Cili?
Normalizimi i asaj që po shohim. Nëse do të shihnim një kryetar shteti apo qeverie si Narendra Modi duke folur me Gautam Adanin, të gjithë do të thoshim se është një kleptokraci. Nuk do ta normalizonim. Por Amerika e bën atë, kur Trump e bën atë me Elon Musk, ne nuk e kemi problem të themi se vetëm kështu funksionon bota. Një ditë do të na duhet të përballemi me faktin se kur Trump lëshon një kriptomonedhë dhe ka luhatje të tilla të theksuara, nuk duhet të konsiderohet normale.
A është Elon Musk një problem për demokracinë?
Fuqia e Elonit nuk është politike. Ai është njeriu më i fuqishëm pas Trump, si dhe këshilltari më me ndikim që kam pasur ndonjëherë. Ajo luan një rol kyç. Ai është kreu i administratës që hedh bomba mbi kanadezët, anglezët, gjermanët. Për më tepër, ai është i interesuar të shkatërrojë shumë nga individët që mbështetën arritje të tilla si shteti i së drejtës dhe demokracia.
Pra, a është ky një problem i madh?
Janë dy pika që duhet të merren parasysh. E para është se e kundërta e dezinformimit të krahut të djathtë nuk është dezinformimi i krahut të majtë. Ky është një problem shumë i pranishëm sot në Shtetet e Bashkuara. Ka dezinformata nga të dyja palët. Ka një tribalizim të plotë të debatit publik, i cili ka pasoja edhe në votim.
A mund të bëhet më keq?
Tashmë është duke u përkeqësuar dita-ditës. Shtetet e Bashkuara janë parë për shumë dekada si vendi kryesor që promovon demokracinë në mbarë botën. Sigurisht, kishte shumë hipokrizi në këtë përkufizim dhe ka mënyra të ndryshme për të kritikuar SHBA-të. Pavarësisht kësaj, ajo ishte një vlerë themelore.
Po tani?
Sot Shtetet e Bashkuara janë bërë vendi kryesor që eksporton mjete që shkatërrojnë demokracinë. Nëse Elon zotëron X dhe shkon kundër një politikani, politikani mund të thotë, “mirë, më shumë rregulla për X”.
Por Elon Musk është gjithashtu anëtari më i fuqishëm i kompleksit ushtarak, industrial dhe teknologjik amerikan, i cili është më i madhi në botë. Para se të vendosni të dilni kundër Musk, apo edhe thjesht ta kritikoni atë, mendoni dy herë. Marrëdhëniet transnacionale do të rrezikoheshin.
Trump dhe Musk janë kundër politikave që promovojnë diversitetin dhe mbrojnë mjedisin. Një hap prapa?
Të gjitha bankat po braktisin aleancën e tyre me zero karbon. Trump ka thënë tashmë se do të braktisë Marrëveshjen e Parisit për Klimën. Përsëri.
Një skenar që çon në çfarë pasojash?
Trump u ka dhënë korporatave fuqinë të bëjnë çfarë të duan në frontin e diversitetit. Megjithatë, kur vendi më i fuqishëm në botë guxon të thotë se vlerat nuk kanë më rëndësi, kjo nuk është kurrë një shenjë e mirë për lidershipin global. Implikimet mund të jenë të paimagjinueshme.
A është Evropa e vetme në trajtimin e emergjencës klimatike?
Jo, nuk mendoj kështu. Të gjithë në botë po lëvizin drejt burimeve të energjisë përtej lëndëve djegëse fosile. Mendoj se gjëja më interesante, nga pikëpamja gjeopolitike, është se kinezët kanë një avantazh të konsiderueshëm ndaj të gjithëve në lidhje me prodhimin e qëndrueshëm të energjisë dhe zinxhirin e furnizimit. Ky hendek ka të ngjarë të zgjerohet, duke pasur parasysh neverinë e Trump ndaj këtyre llojeve të politikave.
A janë problem tarifat doganore?
Duhet të shqetësohemi. Tarifat do të përdoren në mënyrë transaksionale në përpjekje për të arritur marrëveshje më të mira në shkallë globale për SHBA-të. Por gjithsesi, ata ndoshta do të jenë më të ashpra në dy muajt e parë nga sa presin njerëzit, veçanërisht pasi Steve Bessant (Sekretari i emëruar i Thesarit) dhe Howard Lutnick (Sekretari i emëruar i Tregtisë) nuk do të jenë në vend deri në fund të shkurtit Javët e para të administratës së re Trump do të shtyhen nga skifterët që e rrethojnë në Shtëpinë e Bardhë. Atëherë do të shohim.
Cili është roli i Italisë në këtë fazë të re historike? Meloni shfaqet shumë e afërt me administratën aktuale.
Mendoj se Italia ka potencialin për të luajtur një rol konstruktiv. Meloni nuk është një version më i fortë i Viktor Orbanit, i cili po përpiqet të krijojë miqësi me rusët dhe të dobësojë BE-në. Mendoj se Meloni ka krijuar një marrëdhënie të mirë pune me Ursula von der Leyen, dhe kjo përfshin një kuptim se si të përpiqesh të angazhohesh me Trump në një pozicion të përbashkët evropian. Kjo është gjëja më e rëndësishme për evropianët.
Çfarë do të thotë?
Se ata nuk e lejojnë veten të ndahen dhe pushtohen, por përkundrazi të ruajnë forcën e institucioneve evropiane që janë ndërtuar së bashku gjatë dekadave të fundit. /Albanianpost.com
