Përtej krismave të armëve, një refren është shfaqur rregullisht që nga fillimi i luftës: marrëveshja për tranzitin e drithërave ukrainase në Detin e Zi.
E nënshkruar në korrik 2022 midis Rusisë dhe Ukrainës, nën kujdesin e Turqisë, kjo nismë tashmë është rinovuar dy herë.
Por kur duhej të mbaronte të hënën në mbrëmje në orën 21:00. GMT, Kremlin-i njoftoi në mëngjes se marrëveshja ishte “de facto” e përfunduar dhe se Rusia nuk do t’i kthehej derisa të plotësoheshin kushtet e saj.
Marrëveshja fillimisht kishte për qëllim lehtësimin e rrezikut të urisë në botë, duke garantuar, pavarësisht luftës, tregtimin e produkteve bujqësore ukrainase.
Ajo garantoi sigurinë e trafikut të ngarkesave në Detin e Zi që niseshin nga portet e Ukrainës dhe vendosi një inspektim të anijeve të përfaqësuesve të nënshkruesve.
Deri më sot, kjo nismë ka mundësuar eksportin e afro 33 milionë tonëve drithëra, kryesisht grurë dhe misër.
Për disa javë, negociatat ishin duke u përpjekur për të bindur Moskën për të rinovuar marrëveshjen.
Por që në 4 korrik, Rusia kishte paralajmëruar se nuk shihte “asnjë arsye” për ta zgjatur atë.
Mbrëmjen e së martës, 11 korrik, Rusia madje nisi një seri sulmesh me dronë kundër një terminali drithërash në rajonin e Odessa-s, e cila është shtëpia e tre porteve kyçe për eksportin e grurit.
Të enjten e 13 korrikut, Vladimir Putin ishte penduar që “asnjë” nga kërkesat ruse nuk ishte marrë parasysh në këtë fazë.
Moska ankohet veçanërisht për pengesat në dërgesat e saj të produkteve bujqësore.
Marrëveshja e korrikut 2022 parashikonte heqjen e pengesave për eksportin e plehrave ruse dhe për transaksionet financiare të Bankës Bujqësore Ruse.
Por Vladimir Putin denoncon mosrespektimin e kësaj pike.
Si përgjigje, Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së Antonio Guterres propozoi “heqjen e pengesave në transaksionet financiare të Bankës Bujqësore të Rusisë”.
Për këtë i ishte dërguar një letër kreut të Kremlin-it dhe të enjten dhe të premten u zhvillua një takim OKB-BE për këtë temë.
Nga ana e saj, BE-ja kishte propozuar në fillim të korrikut që banka ruse bujqësore të lidhej me sistemin ndërkombëtar të pagesave SWIFT, nga i cili ishte tërhequr në qershor 2022 si hakmarrje për luftën në Ukrainë.
Sipas “Financial Times”, BE-ja i propozoi bankës ruse të krijonte një filial që do të kishte akses në sistemin në fjalë.
Por zëdhënësja e Ministrisë së Jashtme ruse e kishte konsideruar këtë zgjidhje “qëllimisht jopraktike”, sepse u desh shumë kohë për t’u vendosur.
Për të rinovuar marrëveshjen e grurit, autoritetet ruse kanë kërkuar gjithashtu kthimin në shërbim të tubacionit të amoniakut Togliatti-Odessa.
Ky kanal ishte dëmtuar në fillim të qershorit dhe dy palët ndërluftuese në atë kohë kishin kthyer te njëra-tjetra përgjegjësinë.
Para se të goditej, tubacioni transportonte 2.5 milionë tonë amoniak rus në vit nga rajoni i Vollgës në portin ukrainas të Pivdennyi në Detin e Zi.
Një pikë tjetër tensioni: shpërndarja e drithërave në vendet në nevojë, veçanërisht në Afrikë.
“Objektivi kryesor i marrëveshjes”, kjo pikë “nuk është arritur”, shprehu keqardhjen të shtunën Kremlin-i, pas një bisede telefonike mes Vladimir Putin dhe homologut të tij afrikano-jugor Cyril Ramaphosa.
Sipas Moskës, vetëm 3 për qind e 32 milionë tonëve të produkteve ushqimore të prodhuara nga Kievi gjatë vitit të kaluar u dërgohen vendeve më të varfra.
Një shifër e kontestuar nga BE-ja, e cila evokon një raport prej 49 për qind. /Albanianpost.com
