Vendet e trashëgimisë së paçmuar në Liban kanë pësuar dëme të pariparueshme nga fushata ajrore e Izraelit gjatë luftës së tij kundër Hezbollahut, thonë ekspertët.
Organizata libaneze e ruajtjes së kulturës Biladi tha se të paktën nëntë objekte të trashëgimisë u shkatërruan plotësisht dhe 15 u dëmtuan rëndë ose pjesërisht nga sulmet izraelite midis shtatorit – kur vendi përshkallëzoi luftën e tij njëvjeçare me Hezbollahun – dhe një armëpushim në nëntor.
Por ekspertët arkeologjikë thonë gjithashtu se shpërthimet e bombave pranë vendeve të rëndësishme, duke përfshirë rrënojat romake në qytetin e Baalbek-ut dhe një kompleks të gjerë romak në Tiro, mund të kenë shkaktuar “dëm të padukshëm” që përshpejtojnë degradimin e gurëve të lashtë dhe strukturave të dobësuara.
Thesaret e Libanit janë të fundit në Lindjen e Mesme që kërcënohen nga konflikti këtë shekull, duke filluar nga shkatërrimi i qëllimshëm i tempujve në Palmirën e Sirisë nga ISIS deri tek dëmtimi i qytetit të vjetër të Yemen-it, Sana’a gjatë luftës civile.
Vendet e trashëgimisë që Biladi i ka vlerësuar si të rrafshuara ose të dëmtuara përfshijnë tre xhami, një faltore fetare, tre shtëpi me rëndësi historike, një treg dhe një mur romak.
Zyra rajonale e UNESCO-s në Bejrut tha se një sulm ajror shkatërroi një “ndërtesë moderne” brenda kufijve të zonës së trashëgimisë botërore në Tyre, një qytet bregdetar jugor i famshëm për rrënojat romake dhe rrugët historike.
Graham Philip, drejtues në Universitetin Durham për projektin e arkeologjisë së rrezikuar në Lindjen e Mesme dhe Afrikën e Veriut, tha se ai nuk besonte se as Hezbollahu dhe as ushtria izraelite synonin “të shkatërronin qëllimisht trashëgiminë në mënyrën që bëri Shteti Islamik”.
Megjithatë, ai paralajmëroi se dëmi mund të ndodhë gjithsesi sepse “vëllimi i madh i bombave që po hidhen”…ishte shumë i lartë”.
Në përgjigje të pyetjeve, ushtria izraelite tha në një deklaratë se “nuk synon të shkaktojë dëme të tepërta në infrastrukturën civile dhe të godasë vetëm nga nevoja ushtarake” dhe se ka një proces miratimi për sulmet pranë “strukturave të ndjeshme”.
Trashëgimia e Libanit është kërcënuar më parë, fillimisht nga lufta e ashpër civile 15-vjeçare që filloi në 1975 dhe më pas nga shpërthimi shkatërrues i portit të Bejrutit në 2020.
Një përgjegjësi për të respektuar trashëgiminë kulturore ishte shkruar në rregullat e luftës pas Luftës së Dytë Botërore, e cila shkatërroi qytete si Dresden, Coventry apo Hiroshima.
Agjencia e OKB-së për trashëgiminë, UNESCO, mund t’i deklarojë vendet “nën mbrojtje të shtuar”, siç bëri me 34 prona në Liban gjatë raundit të fundit të armiqësive./Albanianpost.com
