Gjermania po zhvillon një aplikacion për të ndihmuar njerëzit të gjejnë bunkerin më të afërt në rast sulmi. Suedia po shpërndan një pamflet me 32 faqe të titulluar Nëse vjen kriza ose lufta. Gjysmë milion finlandez kanë shkarkuar tashmë një udhëzues gatishmërie për urgjencë.
Nëse perspektiva e një konflikti më të gjerë në Evropë duket e largët për shumë njerëz, disa vende të paktën po e marrin seriozisht – dhe, me termin e përdorur nga ministri gjerman i mbrojtjes, Boris Pistorius, duke ndërmarrë hapa për të bërë popullsinë kriegsfähig : gati për luftë .
Pushtimi i plotë i Rusisë në Ukrainë ka rritur në mënyrë dramatike tensionet e sigurisë në të gjithë rajonin e Balltikut, duke bërë që Finlanda dhe Suedia të braktisin dekada të mos-angazhimit dhe t’i bashkohen NATO-s. Megjithatë, aftësia ushtarake nuk është e gjitha: edhe qytetarët duhet të forcohen.
“Ne jetojmë në kohë të pasigurta. Konfliktet e armatosura po zhvillohen aktualisht në cepin tonë të botës. Terrorizmi, sulmet kibernetike dhe fushatat e dezinformimit po përdoren për të minuar dhe influencuar tek ne”, thuhet në prologun e pamfletit suedez.
Gjithashtu i disponueshëm në anglisht , ai shton se qëndrueshmëria kolektive është thelbësore dhe nëse Suedia sulmohet, “të gjithë duhet të bëjnë pjesën e tyre për të mbrojtur pavarësinë e Suedisë – dhe demokracinë tonë … ju jeni pjesë e gatishmërisë së përgjithshme të Suedisë për emergjenca”.
Suedezët janë njohur prej kohësh me pamflete të tilla informuese publike: e para u lëshua në Luftën e Dytë Botërore. Më e fundit këshillon, ndër temat e tjera, mbi sistemet e paralajmërimit, strehimoret e sulmeve ajrore, sigurinë dixhitale dhe mënyrën e përdorimit të tualetit nëse nuk ka ujë.
Ai gjithashtu rekomandon mbajtjen e një furnizimi të mirë me ujë në shtëpi (dhe kontrollimin çdo vit për të parë nëse është ende i sigurt); të kesh shumë batanije, rroba të ngrohta dhe ngrohje alternative; marrja e një radioje me bateri; dhe ruajtjen e shumë ushqimeve të pasura me energji, që përgatiten shpejt.
Reagimet mes banorëve suedezë kanë qenë të ndryshme. Johnny Chamoun, 36 vjeç, një parukier në Solna, afër Stokholmit, tha se ishte “mirë të përgatitesh”. Por, tha ai, ndonëse broshura ishte një ide e mirë, ajo nuk kishte qenë shumë e rëndësishme për të folur.
“Në sallon nuk kam dëgjuar shumë njerëz të flasin për këtë. Vetëm njëri tha se e kishin marrë atë”, tha ai. “Ata nuk janë të stresuar apo asgjë.” Por Muna Ayan, një punonjëse e kujdesit shëndetësor nga Stokholmi, ishte e shqetësuar se sa të shqetësuar ishin shumë suedezë.
Pasi kishte përjetuar konflikt të dorës së parë në Somali, Ayan tha se ishte e frikësuar. “Jam e frikësuar sepse e di se çfarë do të thotë lufta – i kam mbijetuar luftës”, tha ajo, duke shtuar se kishte rezervuar ujë, drita baterie, qirinj dhe vazelinë.
Ajo po përpiqej gjithashtu të gjente se si t’u tregonte pesë fëmijëve të saj pa i trembur ata. Për njerëzit nga Somalia, Siria apo Iraku, biseda për konfliktin në Suedi ishte traumatike, tha ajo.
“Ne që kemi qenë në luftë nuk jemi mirë. Jemi shumë të shqetësuar, sepse nëse ka luftë e dimë se çfarë do të ndodhë. Në luftë kemi humbur të afërmit, disa fëmijë do të zhduken.”
Dhe Fatuma Mohamed, një komunikuese shëndetësore në Stokholm, tha se shumë familje në zonat më të varfra nuk kishin ushqim për jetën e përditshme, e lëre më për grumbullim, ndërsa të tjerët po përpiqeshin të zbulonin se ku ishin strehëzat e tyre lokale.
Ajo tha se do të dëshironte të shihte më shumë informacion që u jepej njerëzve personalisht, dhe jo vetëm në një broshurë.
Drejtoria e Norvegjisë për mbrojtjen civile, DSB, ka shpërndarë një broshurë të ngjashme për 2.6 milionë familjet e vendit. “Ne jetojmë në një botë gjithnjë e më të turbullt,” thotë ajo, e prekur nga ndryshimet klimatike, kërcënimet dixhitale dhe “në rastin më të keq, aktet e luftës”.
Pamfleti norvegjez i këshillon njerëzit, për shembull, të mbajnë ushqime që nuk prishen për të paktën një javë, duke përfshirë “brekë të freskëta, bishtaja të konservuara dhe fasule, sanduiç të konservuar, shufra energjie, fruta të thata, çokollatë, mjaltë, biskota dhe arra”.
Norvegjia gjithashtu këshillon banorët që të rezervojnë medikamente thelbësore – duke përfshirë tableta jodi, në rast të një incidenti bërthamor – dhe, si Suedia, rekomandon që njerëzit të kenë disa karta bankare dhe të mbajnë një furnizim të gatshëm me para në shtëpi.
Në Finlandë, një udhëzues shterues në internet i quajtur Përgatitja për incidente dhe kriza u ofron banorëve informacion dhe këshilla për çdo gjë nga ndërprerjet e ujit te zjarret, kolapsi i internetit ose “krizat afatgjata … si konflikti ushtarak”.
Më praktikisht, në një faqe interneti të veçantë, 72tuntia.fi , Finlandë – e cila ndan një kufi prej 1,340 km me Rusinë – pyet qytetarët e saj troç: “A do të mbijetoni 72 orë?” në një sërë situatash krize, duke i ftuar ata të vënë aftësitë dhe furnizimet e tyre përmes një sërë testesh.
Sajti ka këshilla për forcimin e qëndrueshmërisë psikologjike “për të rritur aftësinë tuaj për të përballuar rrethanat e vështira”, duke përmirësuar sigurinë personale kibernetike dhe strehimin në ambiente të mbyllura (“Mbuloni dyert dhe dritaret. Ndizni radion. Prisni me qetësi për udhëzimet.”)
Suvi Aksela e shoqatës kombëtare të gatishmërisë së emergjencave të grave (Nasta), e cila është në komitetin e ekspertëve 72 orë, tha se kishte konsideruar ngritjen e rekomandimit të Finlandës për ruajtjen e ushqimit në një javë të plotë të furnizimeve, siç kishin bërë Suedia dhe Norvegjia.
Por në fund, komiteti vendosi kundër tij sepse mesazhet 72 orë ishin shumë të vendosura në Finlandë, tha ajo. “72 orë është bërë një markë këtu në Finlandë, kështu që ne nuk donim ta prishnim atë. Por kjo është vetëm minimumi.”/theguardian/
