Dy astronautë të NASA-s që ndodhen në bord të anijes kozmike Starliner të Boeing (BA.N) do të qëndrojnë në Stacionin Ndërkombëtar të Hapësirës për muaj të tërë. Kjo vonesë është shkaktuar nga një problem me sistemin shtytës të anijes, i cili ka përfshirë rrjedhje të heliumit. Ndërkohë, misioni Polaris Dawn i SpaceX është gjithashtu vonuar për shkak të problemeve me heliumin në pajisjet tokësore. Anija kozmike Starliner e Boeing u ul pa ekuipazh në një shkretëtirë të Nju Meksikos vonë të premten. Misionet e kaluara që janë prekur nga probleme të ngjashme përfshijnë Chandrayaan 2 të ISRO dhe Ariane 5 të ESA.
Pse përdoret heliumi?
Heliumi është një gaz inert që nuk reagon me substanca të tjera dhe nuk digjet. Me një pikë vlimi shumë të ulët (-268.9°C ose -452°F), heliumi qëndron në formë gazi edhe në mjedise të ftohta, një veçori e rëndësishme për mbajtjen e lëndëve djegëse raketash. Përdoret për të mbajtur presionin në rezervuarët e karburantit dhe për sistemet e ftohjes, duke siguruar një rrjedhje të pandërprerë të karburantit në motorët e raketës.
A është i prirur për rrjedhje?
Përmasat e vogla atomike dhe pesha e ulët molekulare e heliumit mundësojnë që atomet e tij të shpëtojnë përmes boshllëqeve të vogla në rezervuarët e magazinimit dhe sistemet e karburantit. Rrjedhjet e heliumit janë të lehta për t’u zbuluar për shkak të sasisë së vogël të heliumit në atmosferën e Tokës. Në maj, sensorët e anijes Starliner zbuluan një rrjedhje të vogël heliumi, e cila u analizua dhe u konsiderua me rrezik të ulët përpara se të bëhej vendimi për uljen e anijes.
A ka alternativa?
Disa raketat kanë eksperimentuar me gazra të tjerë si argoni dhe azot, të cilët janë gjithashtu inertë dhe ndonjëherë më të lirë. Megjithatë, heliumi është ende më i përdorur në industrinë e hapësirës. Raketa evropiane Ariane 6 ka hequr heliumin e paraardhësit të saj Ariane 5 për një sistem të ri presioni që përdor oksigjen të lëngshëm dhe hidrogjen për të krijuar gazin presionues, por ky sistem ka dështuar gjatë fazës përfundimtare të lançimit të saj. /Reuters/
