Zyrtarët evropianë thonë se fushatat e dezinformimit dhe skemat e blerjes së votave rrezikojnë të minojnë integritetin e votimit të 20 tetorit.
Moldavët do të thirren në kutitë e votimit të dielën për të hedhur dy vota të konsideruara thelbësore për të ardhmen e vendit të Evropës Lindore.
Zgjedhjet presidenciale, ku kryetarja pro-evropiane Maia Sandu po konkurron për rizgjedhje, do të përkojnë me një referendum mbi ofertën e anëtarësimit të Moldavisë në BE. Një “po” për anëtarësimin në BE do të bënte që qeveria në Kishinau të përfshijë dëshirën në kushtetutën e vendit, duke çimentuar rrugën e saj në BE.
Por Moldavia është kapur në zjarrin e një lufte informacioni që vë në dukje anëtarësimin në BE kundër një përafrimi më të ngushtë me Rusinë. Pro-evropianët kanë frikë se teknikat e luftës hibride të Kremlinit mund të anojnë votimin.
“Rusia nuk po kursen asnjë përpjekje për të përmbysur proceset zgjedhore në Moldavi”, tha të hënën shefi i politikës së jashtme të BE-së, Josep Borrell.
Në fillim të këtij muaji, autoritetet moldave paralajmëruan se rreth 14 milionë euro fonde ruse ishin derdhur drejtpërdrejt në llogaritë e 130,000 moldavës në një përpjekje për të blerë votat e tyre kundër BE-së. Oligarku pro-rus Ilan Shor, i njohur për drejtimin e operacioneve të fshehta të Kremlinit në Moldavi, ka ofruar gjithashtu publikisht para për votat kundër integrimit në BE.
Kishinau vlerëson se Rusia ka shpenzuar deri në 100 milionë euro në total për të minuar procesin zgjedhor, duke përfshirë fushatat e koordinuara të dezinformimit të krijuara për të ndikuar ose shtypur votimin.
“Kjo është ajo që bën Rusia. Është modus operandi i tij,” tha për Euronews James Nixey, i cili drejton Programin e Rusisë dhe Euroazisë në institutin Chatham House.
“Ajo që e dallon Moldavinë është se shoqëria në përgjithësi është e përçarë në mënyrë të arsyeshme, ose të paktën ambivalente nëse dëshiron të shkojë në përqafimin e Evropës apo të kthehet në orbitën e Rusisë. Kjo i jep Rusisë një terren pjellor për të luajtur,” shtoi ai.
Sondazhet tregojnë mbështetjen e moldavëve për anëtarësimin në BE në rreth 60%.
Një pjesëmarrje prej 33% nevojitet që referendumi të konsiderohet i vlefshëm, që do të thotë se shumë fushata të mbështetura nga Rusia janë fokusuar në çmobilizimin e votuesve.
“Mos arritja e pragut të pjesëmarrjes do të ishte një dështim për qeverinë moldave dhe është një qëllim më i lehtë i arritshëm në parim për Rusinë sesa sigurimi i një ‘jo’ për anëtarësimin në BE,” sipas Ondrej Ditrych, Analist i Lartë në Institutin e BE-së për Sigurinë. Studime (EUISS).
Por kryesuesi i delegacionit moldav të Parlamentit Evropian, Siegfried Muresan, thotë se mbështetja e palëkundur e BE-së për Kishinau do të tejkalojë luftën e informacionit të Kremlinit.
“Është e qartë se autoritetet moldave kanë kapacitetin për të organizuar zgjedhje të lira dhe demokratike. Këto zgjedhje do të monitorohen me shumë kujdes”, tha Muresan.
“Unë besoj se çdo përpjekje e izoluar për të ndikuar në rezultatin e zgjedhjeve do të identifikohet siç duhet nga autoritetet moldave.”
Zgjerimi bëhet imperativ gjeopolitik
Lufta në Ukrainë ka transformuar arenën politike të Moldavisë, me partitë që më parë bënin thirrje për një marrëdhënie reciproke të dobishme me Rusinë që tani distancohen nga Kremlini.
Ajo ka ndryshuar gjithashtu disponimin në Bruksel, ku zyrtarët tani e shohin pranimin e Moldavisë dhe vendeve të tjera kandidate në BE si një imperativ gjeopolitik.
Ndikimi i rrënjosur thellë i Rusisë në rajonin separatist të Transnistrisë, i cili përshkon kufirin lindor të Moldavisë me Ukrainën, e bëri më parë pranimin e Moldavisë në BE “thellësisht problematik, duke u afruar me të pamundurën”, shpjegoi Nixey.
Moska ka 1500 trupa të stacionuara në Transnistria dhe rebelët pro-rusë në këtë territor kanë siguruar që ajo të ketë qëndruar fort në orbitën e Rusisë.
“Unë mendoj se ajo që BE-ja ka vendosur kolektivisht, edhe pse jo unanimisht (…) është se është e realizueshme. BE ka vendosur të kapërcejë vështirësinë (të Transnistrisë) për të mbrojtur Moldavinë”, shpjegoi Nixey.
Kremlini gjithashtu ka shtuar kohët e fundit përpjekjet e tij për të destabilizuar Moldavinë përmes rajonit të vogël autonom të Gagauzisë në jug. Të hënën, BE sanksionoi udhëheqësen gagauze Evghenia Guțu, e cila është akuzuar për promovimin e separatizmit.
I pyetur nëse këto rajone mund të pengojnë rrugën e Moldavisë në BE, eurodeputeti Muresan tha për Euronews “përgjigjja e thjeshtë është jo”.
“Integrimi në BE i Republikës së Moldavisë sjell përfitime për të gjithë qytetarët në vend, pavarësisht se në cilat pjesë të vendit ata jetojnë,” tha ai.
Blloku po mbështet në një nxitje investimesh për të sjellë përfitimet e anëtarësimit në BE për qytetarët anembanë vendit.
Javën e kaluar, presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen paraqiti një paketë financimi prej 1.8 miliardë eurosh, financimi më i madh i BE-së për Moldavinë që nga pavarësia e saj, për të mbështetur rrugën e vendit drejt anëtarësimit në BE.
Pasi të miratohet, Moldavia do të marrë këste parash çdo gjashtë muaj, e kushtëzuar me zbatimin e reformave kyçe gjyqësore dhe ekonomike.
‘Libri i plotë i lojës’ i luftës hibride
Por blloku e di se po lufton me një rival në Rusi që po eksploron një gamë të plotë të teknikave të luftës hibride për të destabilizuar vendin.
Përpara votimit të 20 tetorit, Moska ka shënjestruar luftën e saj të informacionit ndaj qytetarëve të Moldavisë, duke përdorur platforma sociale për të mbjellë mosbesim në BE dhe për të delegjitimuar presidentin Sandu.
Agjencia kërkimore Check Point zbuloi kohët e fundit një fushatë të quajtur “Operation MiddleFloor” drejtuar nëpunësve civilë moldavë, në të cilën dokumentet e falsifikuara përhapin pretendime të rreme për anëtarësimin në BE dhe synojnë të mbledhin të dhëna personale të marrësve për të krijuar terrenin për sulmet e malware.
Fushata përputhet me modelin e Kremlinit për armatosjen e pakicave për të ndarë shoqëritë. Një dokument që supozohet se vjen nga Komisioni Evropian pretendon se flamuri LGBTQ+ do të ngrihej nga ndërtesat e ministrive në 12 ditë të vitit nëse Moldavia do të bëhej një vend anëtar i BE-së.
Një tjetër email i falsifikuar pretendon se qeveria moldave po prezanton një dekret të ri për të “tërhequr emigrantë nga Lindja e Mesme për të kompensuar humbjet në tregun e punës”.
Moldavia nuk është e huaj për sulmet hibride që synojnë rikthimin e ish-republikës sovjetike nën ndikimin e Moskës.
Në shtator 2022, ndërsa vendi u tërhoq nga efektet e një krize energjetike të provokuar nga lufta e Rusisë në Ukrainë, protestat e nxitura nga partia tashmë e paligjshme, pro-ruse Șor grumbulluan presion mbi qeverinë pro-BE të Maia Sandu. Më vonë doli se protestuesit ishin paguar nga përfaqësuesit e Kremlinit për të marrë pjesë.
Aktivitetet e Kremlinit janë të përqendruara rreth ngjarjeve kryesore elektorale, duke e bërë votimin e së dielës të pambrojtur ndaj ndërhyrjeve.
“Rusia është përpjekur të minojë proceset e modernizimit dhe reformës në Republikën e Moldavisë për 30 vjet,” shpjegoi Muresan, duke shtuar se megjithatë në vitet e fundit ajo “ka dështuar të mbajë Moldavinë prapa në kursin e saj të integrimit evropian”.
Sandu, e cila u zgjodh presidente në dhjetor 2020, e ka bërë integrimin e Moldavisë në BE parimin kryesor të mandatit të saj.
Ajo aktualisht kryeson në sondazhe me rreth 30% të synimit të votimit, por mund të përballet me një llogari të vështirë nëse votimi shkon në një raund të dytë, ku kundërshtari i saj mund të mbledhë votuesit për të bllokuar rizgjedhjen e saj./euronews/
