Hapja e bisedimeve zyrtare të pranimit në BE vjen disa ditë pasi mbështetësit e opozitës u përleshën me policinë në rrugët e Tiranës.
Shqipëria do të hapë kapitullin e parë të bisedimeve të anëtarësimit me Bashkimin Evropian të martën në Luksemburg, pasi synon të bëjë përparim në përpjekjen e saj dhjetëvjeçare për t’u bashkuar me bllokun 27-vendesh.
Konferenca e pranimit e së martës do të jetë e dyta që do të mbahet midis BE-së dhe Shqipërisë që kur ajo u bë vend kandidat në 2014. Ajo do t’i lejojë Brukselit të shqyrtojë të ashtuquajturat ‘bazë’ të anëtarësimit, duke përfshirë mënyrën se si vendi përafrohet me të drejtat e njeriut, sundimin e ligjin dhe funksionimin e institucioneve demokratike.
Bisedimet për këto çështje do të vazhdojnë deri në fund të negociatave të anëtarësimit dhe progresi në zbatimin e kërkesave të Brukselit do të përcaktojë ritmin e përgjithshëm të procesit.
Bisedimet u miratuan nga ambasadorët e BE-së në fund të shtatorit, pasi Shqipëria u shkëput nga Maqedonia e Veriut fqinje në ofertën e saj të pranimit, në mes të asaj që konsiderohet një rigjallërim i tensioneve midis qeverisë nacionaliste të Shkupit dhe fqinjëve të saj në BE.
Bisedimet mund ta shohin Tiranën t’i bashkohet Malit të Zi si një “përparës” i vendeve që konkurrojnë për t’u bashkuar me bllokun, tha për Euronews ambasadori i BE në Shqipëri, Silvio Gonzato.
“Shqipëria nuk ka një plan B,” tha Gonzato në shtator. “Ekziston një konsensus i qartë ndërpartiak për futjen e Shqipërisë në BE.
Por bisedimet e pranimit vijnë pasi presioni i brendshëm rritet mbi kryeministrin Edi Rama, i cili ka qeverisur që nga viti 2013 dhe mbikëqyr konsolidimin e vendit të tij si një vend kandidat kryesor në BE.
Mbështetësit e opozitës dolën në rrugët e Shqipërisë javën e kaluar duke i bërë thirrje Ramës të largohej pasi një anëtar i Partisë Demokratike pro-BE, konservatore të ish-kryeministrit Sali Berisha u burgos me dënime për shpifje.
Opozita pretendon se Rama po sundon me grusht të hekurt, duke i heshtur kritikët dhe duke abuzuar me pushtetin e tij për të pakësuar rivalët politikë. Vetë Berisha është në arrest shtëpie për akuza për korrupsion në qeveritë e tij të mëparshme.
Fredi Beleri, kryebashkiaku etnik grek i një qyteti jugor shqiptar dhe eurodeputeti, u lirua nga burgu muajin e kaluar pasi u mbajt me akuza për blerje votash, akuza që u kundërshtuan shumë nga Greqia.
Lirimi i tij ndihmoi në sigurimin e miratimit të Athinës për hapjen e bisedimeve të pranimit, një vendim që kërkon miratimin unanim të të gjitha vendeve anëtare.
Në Bruksel, Rama mbetet një referencë në Ballkanin Perëndimor pasi zyrtarët e BE synojnë të injektojnë një shtysë të re në politikën e fjetur të zgjerimit të BE-së, e cila është hedhur me parashutë në krye të axhendës politike pas pushtimit rus të Ukrainës.
Bisedimet për të trajtuar korrupsionin
Një nga shtyllat e mosmarrëveshjes në bisedime ka të ngjarë të jenë masat e marra nga Tirana për të trajtuar nivelet e larta të vazhdueshme të korrupsionit.
Në vlerësimin e tij vjetor të progresit të kandidatëve drejt anëtarësimit në BE, Komisioni Evropian deklaroi nëntorin e kaluar se: “Pavarësisht disa përparimeve dhe përpjekjeve të vazhdueshme në luftën kundër korrupsionit, ai mbetet një zonë me shqetësim serioz.”
Një rishikim vjetor nga Departamenti Amerikan i Shtetit në vitin 2023 zbuloi se “korrupsioni ekzistonte në të gjitha degët dhe nivelet e qeverisjes”.
Një zyrtar i BE-së, duke folur në kushte anonimiteti, i tha Euronews se korrupsioni ishte i përhapur në të gjitha aspektet e jetës publike dhe përbën një sfidë të madhe për integrimin e Shqipërisë në BE.
Rama ka vendosur një ambicie për të qenë gati për anëtarësim deri në fund të kësaj dekade, duke i dhënë përparësi luftës kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar në axhendën e tij të reformave.
“Në të kaluarën Shqipëria është vlerësuar për atë që ka dhënë në luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar,” tha për Euronews Iliriana Gjoni, analiste në think tank Carnegie Europe. “Ajo duhet të bëjë ende shumë më tepër. Duhet të ofrojë më shumë për mbrojtjen e të drejtave themelore, lirinë e medias dhe lirinë e shprehjes.”
Por angazhimi i vendosur i Shqipërisë për t’u përafruar me politikën e jashtme të bllokut ka të ngjarë të ndihmojë në ecjen drejt ofertës së saj: “Shqipëria është plotësisht në linjë me BE-në për të gjitha sanksionet, për të gjitha çështjet e Politikës së Përbashkët të Sigurisë dhe Mbrojtjes të BE-së,” tha Gjoni.
“Ajo ka qenë një anëtare e NATO-s për kohën më të gjatë në mesin e vendeve të Ballkanit Perëndimor që nga viti 2009,” shtoi ajo.
Brukseli vë baste mbi strategjinë cash-for-reform
Ekzekutivi i BE-së shpreson se Plani i tij i ri i Rritjes për Ballkanin Perëndimor mund të përshpejtojë atë që është një përparim famëkeq i gjatë i pranimit. Investimet e BE-së me vlerë 6 miliardë euro do të injektohen në shtatë vendet kandidate të Ballkanit Perëndimor gjatë tre viteve të ardhshme në këmbim të reformave të dizajnuara për t’i afruar ekonomitë dhe shoqëritë e tyre me BE-në.
6 miliardë euro – që përbëhen nga 2 miliardë euro në grante dhe 4 miliardë euro në kredi koncesionare – do të shpërndahen sipas PBB-së dhe popullsisë së secilit vend, por do të vihen në dispozicion vetëm pasi të kenë zbatuar të ashtuquajturat ‘axhenda reformuese’ të dizajnuara për të harmonizuar ligjet, standardet dhe praktikat e tyre me ato të BE-së.
Vendet që nuk arrijnë të arrijnë objektivat e tyre të reformës mund të shohin që fondet e alokuara për ta të devijohen në vende të tjera në rajonin e Ballkanit Perëndimor.
Burimet e BE thonë se modeli është krijuar për të krijuar “konkurrencë” midis fqinjëve dhe për të nxitur reforma më të shpejta.
Një zyrtar i BE-së konfirmoi atë muaj se fondet e destinuara për Serbinë dhe Kosovën do të bllokohen dhe do të devijohen në vende të tjera nëse të dyja palët nuk angazhohen për dialogun e lehtësuar nga BE-ja që synon normalizimin e marrëdhënieve të tyre./euronews/
