Trazirat e fundit në një rajon kaotik vijnë më pak se dy muaj përpara kthimit të Presidentit të zgjedhur Donald Trump, ekipi i të cilit mund të shohë një mundësi të papritur si pjesë e përpjekjes së tij për të riformuar Lindjen e Mesme, megjithëse me shumë pikëpyetje.
Ofensiva e rrufeshme nga rebelët islamikë, të cilët pushtuan qytetin e dytë më të madh të Sirisë, Aleppo, erdhi pasi aleati i SHBA-së, Izraeli, punoi për të degraduar dy mbështetësit kryesorë të njeriut të fortë sirian Bashar al-Assad – Iranin dhe milicinë shiite libaneze, Hezbollahun. Rusia, një tjetër mbështetëse e Asadit, është fokusuar shumë në pushtimin e Ukrainës.
Në një rajon të mbetur në fluks që nga lufta e Gazës, pozicioni i SHBA-së për Sirinë, i artikuluar sërish nga administrata e Presidentit Joe Biden, ka ndryshuar pak për një dekadë — megjithëse Assad e ka humbur besueshmërinë përmes brutalitetit të tij, Shtetet e Bashkuara nuk kanë prioritet shtyrjen e tij jashtë dhe nuk i mbështet rebelët.
“Administrata e Biden-it jo vetëm që e vendosi Sirinë në prapavijë. Ata e hoqën atë nga soba,” tha Andrew Tabler, një këshilltar i lartë për Sirinë gjatë administratës së fundit të Trump, i cili tani është një anëtar i lartë në Institutin e Uashingtonit.
“Mund t’i hiqni gjërat nga soba sa të doni, por kjo nuk do të thotë se ato nuk do të ziejnë”, tha ai.
Ai tha se pengesat në fushën e betejës më në fund mund ta detyronin Assadin në një zgjidhje të negociuar, të cilës ai i kishte rezistuar prej kohësh.
“Unë mendoj se një administratë e ardhshme me më shumë vëmendje ndaj Sirisë dhe konflikteve si ajo do të jetë më e aftë për ta menaxhuar atë,” tha ai. “Ne thjesht nuk e dimë ende se si duket.”
Në interes të SHBA?
Presidenti Barack Obama, i cili i rezistoi presionit për të sulmuar Asadin dhe refuzoi të përqafonte rebelët, u vendos në një alternativë tjetër: aleatimin me luftëtarët kurdë për qëllimin e ngushtë të SHBA-së për të mposhtur grupin ekstremist të Shtetit Islamik. Rreth 900 trupa amerikane mbeten në Siri.
Trump në mandatin e tij të parë – në një qasje karakteristike impulsive – urdhëroi trupat amerikane me nxitjen e Turqisë, e cila mbështet luftëtarët islamikë dhe i krahason forcat kurde siriane me militantët vendas.
Ai më vonë u tërhoq pas thirrjeve ndërkombëtare të udhëhequra nga Franca.
Duke ngritur pyetje të mëtejshme, një nga të nominuarit më të diskutueshëm të Trump, i emëruari për shefin e inteligjencës Tulsi Gabbard, ka bërë bujë me deklaratat e së kaluarës simpatike ndaj Assadit.
Joshua Landis, një ekspert për Sirinë në Universitetin e Oklahomas, tha se interesi kryesor i politikëbërësve amerikanë ka qenë “të mbështesin Izraelin dhe të dëmtojnë Iranin dhe Rusinë”.
“Pra, sulmi i rebelëve është shumë i mirë për Amerikën, nga ky këndvështrim, sepse ndryshon arkitekturën e sigurisë në Lindjen e Mesme në mënyrë dramatike,” tha ai.
Një triumf rebel do të çante të ashtuquajturën Gjysmëhënën Shiite, në të cilën shteti klerik i Iranit ka shtrirë ndikimin e tij drejt perëndimit deri në Liban, tha ai.
“Ky do të ishte një përfitim i madh për Izraelin dhe një karate e madhe për Iranin,” tha ai.
Por islamistët sunitë do të kundërshtonin gjithashtu Shtetet e Bashkuara, të cilat do të përballeshin sërish me pyetjen nëse do të mbronin aleatët kurdë nga Turqia.
“Kjo paraqet një dilemë për Shtetet e Bashkuara dhe Izraelin – nëse ata me të vërtetë preferojnë një qeveri islamike që drejton Sirinë apo ata preferojnë ta mbajnë atë të ndarë dhe të dobët,” tha Landis.
Kriza e ripërtërirë humanitare?
Pavarësisht kritikave për mosveprim, administrata Biden ka dhënë më shumë se 1 miliard dollarë gjatë vitit të kaluar në ndihmë humanitare për të zhvendosurit e Sirisë.
Sipas një ligji sanksionesh që skadon këtë muaj, Shtetet e Bashkuara kundërshtojnë rindërtimin që përfshin Assadin pa përgjegjësi për luftën, e cila ka vrarë më shumë se gjysmë milioni njerëz dhe ka zhvendosur miliona të tjerë që nga viti 2011.
Por një numër në rritje i vendeve arabe janë pajtuar me Asadin, duke besuar se lufta ka përfunduar, ose të paktën është ngrirë.
Kohët e fundit, disa vende perëndimore, veçanërisht Italia, janë shkëputur me Shtetet e Bashkuara duke kthyer ambasadorët në Damask, duke kërkuar stabilitet me shpresën për të parandaluar një krizë tjetër migracioni të ngjashme me atë që tronditi politikën evropiane një dekadë më parë.
Luftimet e ripërtërira kanë zhvendosur tashmë rreth 50,000 njerëz, sipas një raporti të OKB-së, dhe do të shkaktojnë rritje të nevojave humanitare me fillimin e dimrit, vuri në dukje Mona Yacoubian, nënkryetare e Qendrës për Lindjen e Mesme dhe Afrikën e Veriut në Institutin e Paqes në SHBA.
“Pra, ngre një pyetje të madhe — ku shkojnë njerëzit që janë në lëvizje?” tha ajo.
“Me këto dinamika të ndryshimit të pushtetit, a është e hapur dera për një ripërcaktim të rajonit dhe arkitekturës së tij të sigurisë? Mendoj se kjo është një pyetje e madhe dhe shumë e hapur,” tha ajo./france24/
